Zo moeten mensen die nog een straf tot maximaal twee maanden hebben openstaan hun straf op een later moment uitzitten. Daarnaast worden gedetineerden soms al op vrijdag naar huis gestuurd als zij in het weekend of op maandag vrij zouden komen. Dat schrijft minister Weerwind in een brief aan de Tweede Kamer.
Tekort aan personeel
De extra acties worden genomen, naast het sinds 6 december 2023 niet oproepen van zogenoemde zelfmelders. Een zelfmelder is een persoon die is veroordeeld voor een vrijheidsbenemende straf en die vervolgens een oproep krijgt zichzelf te melden bij een gevangenis. Onlangs werd bekend dat 1800 zelfmelders door het te kort aan personeel niet werden opgeroepen. Dit gaat om veroordeelden die lichte vergrijpen hebben begaan. Hoewel dit niet direct om gevaarlijke personen gaat, kunnen hier fouten in de beoordeling worden gemaakt, gaven deskundigen al aan. Waardoor bijvoorbeeld stalkers op vrije voeten komen.
Op het moment zijn 330 cellen bij de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) niet bruikbaar, omdat er geen personeel beschikbaar is om deze te bemannen. Arrestanten kunnen vanwege het tekort bij gevangenissen niet goed doorgeplaatst worden, waardoor ook de politiecellen vol zijn.
Niet veilig
Minister Weerwind stelt dat de acties noodzakelijk zijn om onveilige situaties te voorkomen: “Volle gevangenissen en te weinig personeel is niet veilig voor medewerkers en gedetineerden. Dat laat ik niet gebeuren. Daarnaast mag het niet zo zijn dat criminaliteit onbestraft blijft, of dat de politie personen die op heterdaad worden gearresteerd vervolgens niet kwijt kan omdat de politiecellen vol zitten. Daarom moet ik deze pijnlijke, maar noodzakelijke keuzes maken.”
Tijdelijk
In juli 2024 wordt bekeken of de tijdelijke noodacties kunnen worden beëindigd. Naast de lopende aanpak om personeel te werven, zijn volgens Weerwind ook andere maatregelen nodig: meer gedetineerden zullen een deel van hun straf ondergaan op een Beperkt Beveiligde Afdeling (BBA). Dit is een afdeling in of bij een gevangenis waar gedetineerden worden geplaatst die in aanmerking komen voor re-integratieverlof – voor werk buiten de muren.
Ook zal het doorplaatsen vanuit detentie naar forensische zorg worden gestroomlijnd. Aan het einde van een gevangenisstraf zal elektronisch toezicht in specifieke gevallen mogelijk worden gemaakt. Ook zal het opleggen van taakstraffen efficiënter worden uitgevoerd.
De maatregelen moeten ervoor zorgen dat arrestanten weer kunnen worden opgepakt en zelfmelders weer kunnen worden opgeroepen. “Opgelegde straffen worden altijd uitgevoerd”, laat de minister weten: “Het is in het belang van zowel slachtoffers als veroordeelden dat dit zo snel als mogelijk gebeurt.”
Toezicht
De maatregelen zijn van kracht tot eind 2025. “Mochten maatregelen eerder kunnen worden beëindigd, dan zal dat als eerst voor het elektronische toezicht het geval zijn”, aldus het ministerie in een bericht van 15 maart. Men zegt hard te werken aan een structurele oplossing voor de krapte in de capaciteit. Dat gebeurt onder meer door te bekijken of de inzet van medewerkers kan worden verminderd door robotisering. Ook wordt de mogelijkheid verkend om nieuwe gevangenissen te bouwen, waarin minder medewerkers nodig zijn.
