Bij medewerkers van de rechtbank Noord-Nederland is sprake van een diep in de organisatie geworteld wantrouwen en een vele jaren bestaand gevoel van sociale onveiligheid. Dat concluderen onderzoekers van Berenschot in een rapport in opdracht van waarnemend rechtbankpresident Herman van der Meer.
De onderzoekers zeggen in de Eindrapportage ‘Onderzoek rechtbank Noord-Nederland’ dat de rechtbank moet investeren in transparante communicatie en een open cultuur, waarbij een voorbeeldrol verwacht wordt van bestuur en leidinggevenden.
Daarnaast concludeert Berenschot dat er binnen de rechtbank geen cultuur bestaat van elkaar aanspreken op ongewenst gedrag, wat bij velen een gevoel van sociale onveiligheid creëert. Er is volgens Berenschot echter geen sprake van een ‘angstcultuur’.
Vijf incidenten
De directe aanleiding voor het onderzoek was een artikel van 22 oktober op mr-online, waarin rechtbankmedewerkers werden geciteerd die op het interne netwerk Intro klaagden over een onveilig werkklimaat, autoritair gedrag van leidinggevenden, gebrekkige communicatie en een angstcultuur. Binnen een week na het verschijnen van dit artikel stapte rechtbankpresident Maria van de Schepop op.
Het onafhankelijk onderzoek van Berenschot richtte zich op vijf incidenten die vorig jaar plaatsvonden. Het bestuur had de kritische rechter Edzard van Weringh een eigen column op het interne netwerk Intro gegeven en later weer ontnomen, alle drie managementassistentes van het bestuur vertrokken gelijktijdig en het bestuur verving de bedrijfsarts. Verder legde voorzitter Sietske Dijkstra van de integriteitscommissie haar taak neer en citeerden media uit interne stukken en deden verslag van het besprokene op een interne bijeenkomst.
Tekortgeschoten
Volgens Berenschot is het gerechtsbestuur van de rechtbank in 2019 bij enkele van die voorvallen tekortgeschoten in de omgang en communicatie met individuele medewerkers en de rest van de organisatie. Dit heeft de al bestaande sociale onveiligheid binnen de rechtbank verder vergroot.
Berenschot treft een diep in de organisatie geworteld wantrouwen aan, waarvan de oorsprong al veel verder terug in de tijd ligt. De meeste medewerkers hebben wel een goede werkrelatie met hun direct leidinggevende, zijn trots op hun werk en voelen zich verwant met hun ‘eigen’ locatie, maar niet of veel minder met de rechtbank Noord-Nederland. Daarnaast overheerst onderling een sterke juridische cultuur, waarbij het gesprek vooral gaat over het volgen van de juist regels en procedures.
Veilige cultuur
De onderzoekers adviseren om door te gaan met het bouwen aan een veilige en professionele cultuur binnen de rechtbank, waarbij iedereen een eigen verantwoordelijkheid heeft en een bijdrage moet leveren. Het helpt daarbij om een streep onder het verleden te zetten en de strijdbijl te begraven, aldus Berenschot.
De onderzoekers deden dossieronderzoek, een cultuuronderzoek en een feitenonderzoek door middel van interviews. Ze hielden een enquête naar de sociale veiligheid onder alle medewerkers van de rechtbank.
De komende dagen lichten de onderzoekers van Berenschot hun rapport toe in Assen, Groningen en Leeuwarden. Nadat alle medewerkers in staat zijn gesteld te reageren op het onderzoek, zal het bestuur de balans opmaken. Uiterlijk eind juni komt het bestuur met een voorstel voor de totstandkoming van een gezamenlijk plan van aanpak, in samenwerking met OR en anderen, om verder invulling te geven aan de aanbevelingen in dit rapport.
Vorige week werd bekend dat Herman van der Meer tot 1 oktober 2020 waarnemend president blijft. De aanvankelijke afspraak was dat Van der Meer tot 1 juli zou blijven duren. “Maar per 1 juli is de klus nog niet af”, zegt Herman van der Meer hierover in een interview met rechtbank Noord-Nederland. “Met instemming van het bestuur van gerechtshof Amsterdam en het bestuur en de OR van rechtbank Noord-Nederland, heb ik daarom besloten om nog tot 1 oktober te blijven.”
Bij zijn benoeming per 1 januari dit jaar kreeg Van der Meer twee opdrachten mee: het begeleiden van het onderzoek naar de situatie bij de rechtbank en het opstellen van een profiel van de komende president van de rechtbank. Het streven is om het profiel eind juni klaar te hebben.
