Ooit gehoord van Junie Hoang? Zij is een actrice die vorig jaar tegen de bekende filmwebsite IMDB.com een rechtszaak begon, omdat de filmdatabank haar ‘ware leeftijd’ bij haar profiel gepubliceerd had. Zij claimde één miljoen dollar omdat zij hierdoor filmcontracten zou zijn misgelopen. Junie is 41 jaar. Zij heeft de procedure verloren, omdat de rechter vond dat er geen sprake was van een wetsovertreding, maar dit terzijde.
Waar het mij om gaat is dat er een moment in je leven komt dat je je realiseert dat je leeftijd met zich meebrengt dat je niet meer alles kunt wat je zou willen. Voor actrices en beroepssporters zal deze leeftijd aanzienlijk lager liggen dan voor bijvoorbeeld advocaten en andere professionals die minder afhankelijk zijn van lichamelijke kracht en schoonheid.
Als coach heb ik regelmatig te maken met mensen die de vijftig of de zestig zijn gepasseerd en voor zichzelf op een rijtje willen zetten wat ze met de rest van hun (werkzame) leven willen gaan doen. Een logische vraag, want ergens begint de bewustwording dat het leven eindig is. Ik ben vijftig, maar voel me achtendertig. Mijn levensverwachting als vrouw is vanaf nu nog 34,5 jaar en als ik een man was geweest, is dat 30,9 jaar. Best nog lang, maar tegelijkertijd dringt zich het besef op dat de laatste jaren waarschijnlijk de minst aangename zullen zijn en dat de kans groot is dat je vanaf een bepaalde leeftijd gekweld zult worden door pijntjes en kwaaltjes. Met een beetje mazzel nog twintig jaar in goede gezondheid, is mijn inschatting. Dat klinkt dan best wel weer weinig.
De Romeinse filosoof Lucias Annaeus Seneca was het niet met mij eens. Hij was de mening toegedaan dat het leven lang genoeg duurde. Wat er volgens hem aan de hand is, is dat veel mensen hun tijd verspillen en niet toekomen aan werkelijk leven.
Ik citeer uit zijn geschrift De brevita vitae: ‘ Maar ja, de een is in de greep van onverzadigbare hebzucht, de ander stort zich fanatiek op nutteloze bezigheden. De een bezat zich aan wijn, een ander blijft volkomen apathisch, weer een ander jaagt tot vermoeiens toe zijn ambities na en blijft zodoende steeds afhankelijk van andermans oordeel, nog een ander voelt een onstuitbaar verlangen naar handel dat hem meevoert door alle landen, over alle zeeën, in de hoop op winst. Sommigen zijn verslingerd aan krijgsdienst, voortdurend bedacht op gevaren voor anderen en beducht voor die voor henzelf.’
Ik kan mij zo voorstellen dat Seneca het in deze tijd zou toejuichen dat mensen zich laten coachen op een zinvolle invulling van hun leven, in plaats van terugkijkend -als bejaarde- te verzuchten dat ze de boot hebben gemist. Seneca houdt er een pittige mening op na en stelt dat hij wel eens zo’n bejaarde, een van die velen, zou willen aanpakken: ‘Denkt u nog eens terug. Wanneer was u nu werkelijk doelgericht? Hoeveel dagen verliepen er al met al zoals gepland? Wanneer was u echt eigen baas? Wanneer stond uw gezicht op normaal, was er rust in uw hart? Wat hebt u in dat lange bestaan eigenlijk tot stand gebracht? Hoeveel mensen plunderden uw leven zonder dat u merkte wat u verloor? Hoeveel ging er op aan nutteloos vertier en domme vrolijkheid, gretige verlangens, elkaar naar de mond praten? Hoe weinig van uzelf bleef echt van u? U zult het begrijpen: uw dood komt ontijdig …’
Het valt mij op hoe actueel de geschriften van Seneca (die leefde van 4 v. Chr.-65 n. Chr.) nog steeds zijn. In 2000 jaar zijn wij eigenlijk nog steeds niet veel verder gekomen met onze ideeën over een zinvolle invulling van het leven. Bovendien geldt voor velen van ons dat we -zoals Seneca beschrijft- het leven door onze vingers laten glippen. Het leven overkomt velen van ons meer dan dat we bewuste keuzes maken. Het is nu eenmaal een feit dat je advocaat bent (of arts, of executive manager of wat dan ook) en je zou wel gek zijn om in deze tijd een goedbetaalde baan op te geven. Daar komt nog eens bij dat je werkelijk geen idee hebt wat je anders zou willen doen; nooit over nagedacht. En verder zit je met een gezin; dat brengt verplichtingen met zich mee en geeft je geen ruimte om keuzes voor jezelf te maken. Je partner zou het nooit accepteren als je alles op z’n kop gaat zetten.
En toch … ergens komt er een moment dat het begint te knagen, dat je je afvraagt of je uit het leven haalt wat erin zit, of je wel helemaal eerlijk bent tegen jezelf als je zegt dat je berusting ervaart naarmate je ouder wordt. Als je als tachtigjarige terugkijkt op je leven, ben je dan tevreden?
Ik heb veel respect voor de mensen die naar mij toekomen om zich op dit soort levensvragen te laten coachen. Het zijn dappere helden. Want als je ontdekt dat je hart inmiddels uitgaat naar andere zaken dan waarmee je je al twintig jaar bezig houdt, betekent dit dat het bijna onmogelijk wordt om hieraan geen consequenties te verbinden. Veranderen wordt een noodzaak! Als je ontdekt dat je nog wensen hebt in dit leven, doe je jezelf tekort als je geen stappen zet die tot verandering leiden. En zoals we weten leiden veranderingen tot weerstand, zo niet bij jezelf, dan toch zeker bij je omgeving.
Volgens Seneca is het te laat om te beginnen met leven bij de finish. Wat mij betreft zijn we er nooit zeker van wanneer de finish daar is. In die zin is het nooit te laat om na te gaan of je uit het leven haalt wat je eruit wilt halen. Hoe eerder je over deze vraag nadenkt, hoe meer profijt je ervan kunt hebben in de jaren die jou volgens je levensverwachting nog resten.
Mijn advies: wees een dappere held, zoek uit wat je wil en leef welbewust!
