Met ChatGPT en andere zogenaamde generatieve AI-toepassingen is veel mogelijk. Die mogelijkheden zien velen als een kans, terwijl anderen het als een bedreiging zien. Een recent voorbeeld vormt het aanbod van Uitgeverij Veranderen en inzicht, die via Bol.com en Amazon tientallen samenvattingen verkoopt van zelfhulpboeken van anderen, die naar alle waarschijnlijkheid met AI zijn gemaakt.
Mag dat zo maar? Of door een mens gemaakte samenvattingen ‘mogen’, hangt af van de vraag of er creatieve stukken uit het origineel worden overgenomen. Voor met AI gemaakte samenvattingen gelden echter andere regels. Samenvatten met AI is een vorm van ‘tekst- en datamining’. Dat blijkt onder andere uit de recente AI Act. ‘Tekst- en datamining’ mag voor non-profit onderzoeksdoeleinden en voor privégebruik. Voor andere, bijvoorbeeld commerciële doeleinden, mag het ook “mits degene die de tekst- en datamining verricht rechtmatig toegang heeft tot het werk en het auteursrecht door de maker of zijn rechtverkrijgenden niet uitdrukkelijk op passende wijze is voorbehouden, zoals door middel van machinaal leesbare middelen bij een online ter beschikking gesteld werk” (artikel 15o Auteurswet).
All rights reserved
En daarmee is een auteursrechtvoorbehoud als “All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored or transmitted in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording, scanning, or otherwise without written permission from the publisher” of de Nederlandse variant daarvan, plotseling weer heel belangrijk.
Van dit ouderwetse voorbehoud dachten we dat het geen enkel nut meer had. Auteursrecht ontstaat immers vanzelf. ©, registratie of voorbehoud zijn helemaal niet nodig om auteursrechtelijke bescherming te hebben.
Op duidelijke plaats
Maar nu is zo’n voorbehoud ineens weer super belangrijk. Met zo’n voorbehoud kan de tekst- en datamininguitzondering worden uitgeschakeld en het maken van commerciële samenvattingen met AI zoals Uitgeverij Veranderen en inzicht doet worden verboden. Bij online beschikbaar gestelde content moet het voorbehoud in ‘machineleesbare vorm’. Maar in eBooks, in pdf’s en in alle andere digitale documenten kan het ook in het colofon, in een eerste voetnoot of op een andere duidelijke plaats. En het is sterk aan te bevelen dat te doen.
Contract
Uitgevers willen overigens zelf ook graag met ChatGPT en dergelijke aan de slag met hun eigen boeken, om daar samenvattingen en allerlei leuke interactieve producten van te maken. Of zij dat mogen hangt af wat er in het contract met hun auteurs staat. En daar geldt dat het voor auteurs heel verstandig is om zelf het auteursrecht ten aanzien van ‘tekst- en datamining’ nadrukkelijk voor te behouden ten opzichte van de eigen uitgever of daar goede afspraken over te maken én om er bij de uitgever op aan te dringen dat hij het auteursrechtvoorbehoud extern nadrukkelijk maakt.
