Onlangs berichtte het FD dat veel kleine ondernemingen bij een conflict een gang naar de rechter vermijden, omdat ze dat te duur en tijdrovend vinden. Dit blijkt uit een WODC-rapport. Brancheorganisatie MKB-Nederland maakt zich hierover terecht zorgen. Procesfinanciers kunnen voor deze groep een uitkomst bieden.
Wanneer de uitkomst van een procedure kansrijk is, maar de ondernemer afziet van het initiëren ervan vanwege de hoge kosten, druist dat in tegen het rechtsgevoel. Zeker wanneer het om een wederpartij gaat die veel groter is, wél over geld beschikt en zich vaak laat vertegenwoordigen door een groot kantoor. Het hebben van vertrouwen in het rechtssysteem is een van de pilaren van de democratische rechtsstaat en toegang tot de rechter is een belangrijke voorwaarde daarvoor.
Advocaten zijn verplicht aan hun cliënten de mogelijkheid van gefinancierde rechtsbijstand voor te leggen wanneer zij denken dat deze daarvoor in aanmerking komen. Voor de meeste ondernemingen is dergelijke financiering echter niet weggelegd. Zij moeten veelal kiezen tussen het starten van een procedure of de aanschaf van nieuwe software.
Onvoldoende middelen
Ik wil hier zeker niet pleiten voor het uitrekken van de regels met betrekking tot de gefinancierde rechtsbijstand. Daar is maatschappelijk noch politiek draagvlak voor te vinden. Feit blijft echter wel dat een grote groep overblijft die over onvoldoende middelen beschikt om toegang tot de rechter te krijgen. Dat is onwenselijk.
Procesfinanciers werken op no cure pay basis; tegenover een fee bij een gunstige uitkomst van de procedure worden alle kosten door deze partijen betaald. Ervaring leert dat MKB-ondernemers dit als positief ervaren en zij ontstresst raken. Het is de advocaat die vaak niet weet hoe om te gaan met een derde partij die over de schouders meekijkt. Vaak wordt al snel aan massaclaims gedacht. Ook mist men een kader waarbinnen dit soort financiering kan worden ingepast.
Duitsland
In Duitsland is een advocaat verplicht de mogelijkheid van procesfinanciering heel vroeg in het stadium van de procedure aan zijn cliënt voor te leggen. Op die manier krijgt een ondernemer de keuze voorgelegd een procedure geheel zelf te financieren of een procesfinancier erbij te betrekken. In tegenstelling tot Nederland wordt dit fenomeen in Duitsland dan ook breed toegepast.
Naar analogie van de verplichte mededeling over de gefinancierde rechtsbijstand zouden advocaten verplicht moeten worden hun cliënten op de mogelijkheid van procesfinanciering te wijzen. Hiermee wordt de toegang tot rechtspleging voor deze groep ondernemers vergroot.
Rol voor de NOvA
Ik zie dan ook een duidelijke rol voor de Nederlandse Orde van Advocaten weggelegd. Net zoals in Duitsland zou de advocatuur verplicht moeten zijn de mogelijkheid van financiering in een vroeg stadium, wanneer de budgettering wordt besproken, aan de cliënt voor te leggen. Daarnaast dient ook een gedragscode te worden vastgesteld over hoe te handelen wanneer procesfinanciering om de hoek komt kijken. Veel advocaten worstelen hiermee.
In Nederland zijn een aantal procesfinanciers actief die voldoende praktische kennis hebben opgedaan. Daarnaast kan veel kennis worden opgedaan op grond van de Duitse regelgeving en jurisprudentie die veel verder is op dit gebied. Ik verwijs bijvoorbeeld naar een Duitse uitspraak waarin is geoordeeld dat een advocaat weliswaar verplicht is om de cliënt te wijzen op de mogelijkheid van procesfinanciering, maar niet gehouden is de meest gunstige procesfinancier aan te wijzen.
Uitkomst
De MKB’er ervaart een juridische procedure vaak als een gevecht van David tegen Goliath. Procesfinanciers bieden hen daarbij een uitkomst. Veel advocaten zien de relevantie van het inschakelen van een financier voor hun cliënten in, maar worstelen met de toepassing ervan. De Orde is aan zet om regelgeving vast te stellen binnen welke kaders de advocatuur kan opereren. Want ondernemers hebben baat bij voorlichting over de mogelijkheden van procesfinanciering, omdat behoorlijke rechtspleging dat vereist.
