Het protocol dat agressieve acquisitie van andermans cliënten moet tegengaan is eindelijk bijna klaar. Ruim twee jaar geleden liet de Advocatenorde weten nieuwe regels noodzakelijk te achten om advocaten in het gareel te houden bij hun acquisitieactiviteiten. Lange tijd hoorden we niets, maar nu lijkt het dan – na veel gesteggel binnen de balie – toch nog rond te komen. De dekens zijn het er in ieder geval unaniem over eens: het protocol moet en zal er komen én op afzienbare termijn.
In 2011 bracht Mr. het nieuws dat strafrechtadvocaten er in toenemende mate agressieve praktijken op nahouden bij de werving van nieuwe cliënten. Zo zouden eigen cliënten worden betaald om nieuwe klanten te regelen en sommige advocaten zouden zelfs elkaars klanten kapen door bijvoorbeeld bij gedetineerden op bezoek te gaan en hen met mooie beloften ervan te overtuigen dat ze van advocaat moeten veranderen. Ook andere media besteedden hier vervolgens veel aandacht aan. Een jaar nadat Mr. de problematiek aan het licht bracht, liet de Nederlandse Orde van Advocaten weten het noodzakelijk te achten een landelijk protocol op te stellen dat deze agressieve acquisitie moet tegengaan. Volgens de Orde bestaat te veel onduidelijkheid over wat al dan niet kan en mag op dit gebied. De verwachting was dat dit reglement voor de zomer van 2012 ingevoerd zou worden. Ruim twee jaar later is dit nog steeds niet gebeurd, maar het lijkt erop dat dat niet lang meer zal duren. Bas Martens, deken in Den Haag en voorzitter van het dekenberaad, legt uit: “Lokale dekens in het hele land worden nog steeds veelvuldig geconfronteerd met conflicten tussen advocaten over overnames van strafzaken. En op een zodanige manier dat wij het nodig vinden om regels te maken zodat duidelijk is wat gepast gedrag is op het moment dat je in discussie komt met een confrère over een overname. Daarom zijn we nu bezig met een richtlijn die handvatten biedt voor hoe advocaten met elkaar dienen om te gaan in dergelijke situaties. Dat moet problemen in de toekomst voorkomen. Als advocaten zich daar niet aan houden, dan moeten zij rekening met een tuchtklacht houden.”
Consultatieronde
Dat nog altijd onduidelijkheid bestaat over wat wel en niet mag bij het acquireren bleek onlangs weer toen de Raad van Discipline Noord-Nederland een advocaat voor drie maanden voorwaardelijk schorste omdat hij bezoekers van een gerechtsgebouw aansprak met de vraag of ze nog een advocaat nodig hadden. De rechtbankpresident noemde het ‘zeer ongewenst’. “Het gerechtsbestuur is van mening dat justitiabelen in de wachtruimte verschoond behoren te blijven van dergelijke acquisitiepraktijken door advocaten.” De Raad van Discipline volgde die redenering. Het lijkt dus zeker niet onverstandig dat voor eens en voor altijd komt vast te staan wat nu (on)gewenst acquisitiegedrag is.
Er ligt nu een conceptprotocol dat binnenkort een consultatieronde zal doorlopen langs de lokale dekens, de Nederlandse Vereniging van Strafrechtadvocaten (NVSA) en de Commissie Strafrecht van de Nederlandse Orde van Advocaten.
Op de vraag waarom het allemaal zo lang heeft moeten duren geeft Martens geen eenduidig antwoord. “Het is knap lastig om beleidsregels te maken die alle situaties dekken. Verder bestaan er natuurlijk ook de ‘gewone’ Gedragsregels en heeft de Raad voor Rechtsbijstand sinds 2002 ook een protocol tegen ronselen in toevoegingszaken. De nieuwe regels moeten daar op aansluiten of in ieder geval geen strijd mee opleveren. Dit vergt allemaal heel wat gepuzzel.” Maar de belangrijkste reden voor de vertraging zijn de verschillende stromingen binnen de advocatuur. “Er zijn advocaten die vinden dat degene die de zaak in behandeling heeft moet worden beschermd tegen advocaten die de zaak willen overnemen. Er zijn ook mensen die juist vinden dat de advocaat die gekozen wordt door de cliënt zo snel mogelijk aan het werk moet kunnen en niet mag worden gehinderd door de advocaat die op dat moment het dossier onder zich heeft. Die standpunten wilden we vervatten in een protocol dat op voldoende draagvlak kan rekenen. Dan ga je niet over één nacht ijs.”
Confraternele verhoudingen
De NVSA heeft de gedragsproblemen bij de acquisitie nooit ontkend, maar heeft wel kenbaar gemaakt dat zij nieuwe regels absoluut niet ziet zitten. Volgens de vereniging zijn de bestaande Gedragsregels voldoende. En in een reactie op een relevante tuchtrechtuitspraak, waarbij de vraag centraal stond of een advocaat een gedetineerde van een andere advocaat op diens verzoek mag benaderen zonder laatstgenoemde daarvan op voorhand op de hoogte te stellen, schreef de vereniging onder meer dat ‘de geheimhoudingsplicht, het recht op een vrije advocatenkeuze en het vrije verkeer tussen raadsman en rechtzoekende zwaarder wegen dan (goede) confraternele verhoudingen of de wens om vermeende ronselpraktijken te voorkomen’.
Martens zegt de kritiek van de NVSA ‘uiteraard te kennen’ en dit ook te hebben meegenomen in de keuzes en afwegingen die rondom het protocol zijn gemaakt. “Het is niet juist om beleid te maken waarmee je een ontzettend grote groep voor het hoofd stoot. Wat we nu aan het opstellen zijn moet op draagvlak kunnen rekenen. We denken een goede regeling te kunnen maken die daaraan recht doet. Blijkt dat toch niet zo te zijn, dan kan het alsnog weer even duren. Maar dat er een reglement zal komen is zeker. Onze ambitie is echter wel om er binnen nu en twee maanden uit te zijn.”
Uit navraag blijkt dat de NVSA het conceptprotocol nog niet heeft gezien of ontvangen. NVSA-voorzitter Bart Nooitgedagt kan en wil daarom niet (inhoudelijk) reageren. Wel zegt hij dat de belangen van rechtzoekenden altijd voorop dienen te staan en dat indien er aanleiding toe is de vereniging zich opnieuw over deze kwestie zal uitlaten.
