Verwantschapsonderzoek met gebruik van (private) genealogische DNA-databanken kan uitkomst bieden wanneer alle beschikbare opsporingsmiddelen niet hebben geleid tot een doorbraak in een strafzaak. Door het DNA-profiel van een onbekende dode of een onbekende verdachte te vergelijken met de DNA-profielen van personen in een genealogische DNA-databank, kunnen (verre) verwanten van deze onbekende persoon in beeld komen. Met behulp van deze verwanten is het mogelijk om door stamboomonderzoek de identiteit van de verdachte of het onbekende dode slachtoffer te achterhalen. In de VS heeft dergelijk DNA-onderzoek tot een doorbraak geleid in 550 cold cases en ook in Europa – onder andere in Zweden en Noorwegen – zijn successen geboekt.
Heuvelmoord
De eerste cold casezaak waarin deze methode wordt ingezet, betreft een woningoverval met dodelijke afloop. In 2004 werd een echtpaar uit Berg en Terblijt (nabij Maastricht) op brute wijze overvallen in hun huis, waarbij de man overleed. Deze ‘Heuvelmoord’ is nog altijd niet opgelost: de dader is spoorloos. De andere geselecteerde zaak is het onderzoek naar een onbekende overleden vrouw. Politie en OM gaan ervan uit dat zij slachtoffer is geworden van een misdrijf (2013), ook in de buurt van Maastricht. De identiteit van de vrouw is nog steeds niet vastgesteld. Het verwantschapsonderzoek in genealogische DNA-databanken is de ultieme poging om haar identiteit te achterhalen, zodat ook het strafrechtelijk onderzoek verder kan.
Geschikte profielen
Beide onderzoeken worden geleid door Dave Mattheijs, officier van justitie in Limburg. Hij toont zich verheugd dat de rechter groen licht heeft gegeven. “In deze cold cases gaat het om ernstige feiten en is voldoende DNA-materiaal aanwezig om geschikte profielen te maken. Via deze pilot hopen het OM en het cold case team van de politie in Limburg verwanten te vinden van het onbekende slachtoffer en de onbekende verdachte, zodat we de nabestaanden eindelijk duidelijkheid kunnen geven.” Bij het aanvullend stamboomonderzoek wordt, zo benadrukt het OM, de privacy gewaarborgd.
Toestemming
De twee databanken die worden gebruikt voor het onderzoek zijn gevestigd in Amerika. Het overgrote deel van de personen in deze databanken heeft een Noordwest-Europese herkomst, waardoor ze ook goed bruikbaar zijn voor Nederlandse strafzaken. De vergelijkingen vinden uitsluitend plaats met DNA-profielen van mensen die hiervoor expliciet vooraf toestemming hebben gegeven aan de databank. De huidige wetgeving maakt het gebruik van deze inmiddels internationaal beproefde methode mogelijk, aldus het OM. De DNA-profielen worden eenmalig vergeleken met die van de deelnemers die daarvoor toestemming hebben gegeven. Als het OM melding krijgt van verwanten in de databanken, is die informatie enkel het startpunt van een op te stellen stamboom. Deze personen spelen verder geen rol in het strafrechtelijk onderzoek.
