“De kantonrechter schat, mede met behulp van ChatGPT, de gemiddelde levensduur van zonnepanelen uit 2009 op 25 à 30 jaar; die levensduur wordt daarom hier op 27,5 jaar gesteld,” zo valt te lezen in de desbetreffende uitspraak. De rechter gebruikt de geschatte resterende levensduur van de zonnepanelen vervolgens om te berekenen hoeveel rendement de eisende partij in totaal misloopt door een dakopbouw van de buren, die een schaduw werpt op de zonnepanelen.
Op LinkedIn wordt met verbazing én afkeuring gereageerd op de keuze van de rechter. “ChatGPT doet niet aan fact-checking, en het is zeker geen expert op het gebied van zonnepanelen,” zo valt onder meer te lezen. Ook wordt de zogeheten ‘Googelende rechter’ in herinnering gebracht.
Googelende rechter
De term ‘Googelende rechter’ verwijst naar een uitspraak van de Hoge Raad uit 2011. Die bepaalde destijds dat een arrest van het gerechtshof, dat ten dele steunde op feitelijke gegevens die niet in procesdossier voorkwamen, maar die het hof uit eigen beweging op internet had gevonden, strijdig was met het beginsel van hoor en wederhoor. Dit omdat procespartijen op deze manier niet de “gelegenheid hebben gekregen van die gegevens kennis te nemen en daarop desgewenst te reageren.”
Hoewel de Gelderse kantonrechter schrijft dat de schatting van de resterende levensduur van de zonnepanelen slechts ‘mede’ met behulp van ChatGPT tot stand kwam, en niet volledig op basis van ChatGPT, is de vergelijking met de Googelende rechter gauw gemaakt. Op LinkedIn vragen veel juristen zich dan ook af of de werkwijze van de rechter wel recht doet aan het beginsel van hoor en wederhoor.
‘Minder vertrouwenwekkend’
“Het vermelden van ChatGPT als bron maakt dat deze uitspraak minder vertrouwenwekkend is,” zo oordeelt één van de reageerders. “Naar Belgisch recht lijkt me dat een grond om het vonnis te vernietigen,” voegt een jurist uit ons buurland toe. “De aan ChatGPT ontleende stellingen van belanghebbende doen aan dit oordeel niet af, reeds omdat niet duidelijk is wat de vraagstelling is geweest die in ChatGPT is ingevoerd,” zo citeert iemand uit een arrest van het gerechtshof Den Haag van eerder dit jaar.
Toch is niet iedereen uitsluitend kritisch. Sommige reageerders zien ook kansen, voordelen en verzachtende omstandigheden: “Nu de rechter dan toch heeft moeten schatten, is het zeker geen slecht idee geweest die schattingen, zoals hij schrijft, mede met behulp van en aan de hand van ChatGPT te doen. Die uitkomsten zal hij vervolgens elders hebben geverifieerd. Uitstekende manier om ChatGPT in de rechtspraktijk als productiviteitstool te gebruiken wat mij betreft.”
Waarom de rechter er niet voor heeft gekozen de procespartijen zelf een geschatte resterende levensduur van de zonnepanelen te laten vaststellen, is niet bekend.
