Rechters en hun (on)veiligheid, het is een steeds vaker terugkerend onderwerp in de gerechtsgebouwen. Bij het koffieapparaat maar ook in formele overleggen. Dat blijkt uit de interviews die NRC had met drie rechters. En dat bleek ook al uit de uitspraak in het Marengo-proces: tv-camera’s mochten alleen twee handen, een toga en de stem van een mannelijke rechter registreren. In een andere zaak besloot de rechter dat zijn vonnis geheim moest blijven, vanwege ‘een ernstig risico’ op nieuwe ‘aanslagen’ van Ridouan Taghi. De discussie over veiligheid kreeg een enorme impuls op 18 september 2019, toen advocaat en rechter-plaatsvervanger Derk Wiersum werd vermoord.
Persoonsbeveiliging
In Rotterdam, zo zegt rechter Jacco Janssen tegen NRC, hebben de tachtig rechters de afgelopen weken al drie keer overlegd over veiligheid en de beveiliging in zaken met een zeker risico. “Persoonsbeveiliging is ook bij rechters niet uit te sluiten”, zegt Janssen. Elke rechtbank heeft al een veiligheidscoördinator maar welke veiligheidsmaatregelen er precies gelden, wordt niet gedeeld. “Een rechter moet niet zelf gaan speculeren over risico’s”, zegt de Amsterdamse strafrechter Meta Vaandrager, die vooral straf-, fraude- en terrorismezaken behandelt.
Weerbaarheid
De Raad voor de rechtspraak waarschuwde al in het Jaarplan 2024 voor het toenemende gevaar van intimidatie van rechtspraakmedewerkers, en spreekt van ‘structurele dreigingen vanuit criminele organisaties’. Inzet is de weerbaarheid en veiligheid van de medewerkers te vergroten. Onder ‘geweld’ valt ook digitale aanvallen op de servers van de rechtspraak.
Heibel in de rechtszaal
Desondanks zegt Vaandrager: “Een rechter mag niet buigen voor dreiging.” Ze zegt nooit een rechtszaak te hebben geweigerd omdat die te gevaarlijk zou zijn. Maar zij bespreekt het wel eens met haar ‘naasten’. “Als je een vermeend lid van een zware criminele organisatie berecht, kan er een veiligheidsrisico ontstaan. Dit kan ook voor hen gelden.” Volgens Janssen behoort een rechter ‘dapper’ te zijn. De cursus ‘Heibel in de rechtszaal’ of andere weerbaarheidstrainingen die rechters kunnen volgen, kunnen daarbij helpen. Ook wordt hen geadviseerd voorzichtig te zijn met het gebruik van sociale media, want anders kunnen ze makkelijker worden gelokaliseerd.
