Wat is een smart contract?
Een smart contract is een toepassing van een blockchain. Om dit te snappen is het handig om eerst iets meer te weten over blockchains. We bekijken hoe een blockchain werkt aan de hand van een voorbeeld.
De blockchain
Banken controleren of je niet twee keer dezelfde euro uitgeeft. Heel simpel gezegd werkt blockchain ook zo. De vele duizenden computers, waarvan jouw computer er één is, zijn onderdeel van hetzelfde netwerk. Dat netwerk heeft toegang tot een openbare database, waar alle transacties in staan. Je kunt het vergelijken met een openbaar kasboek. Van dat openbare kasboek heeft iedereen in het netwerk een kopie. Komt er een nieuwe transactie? Dan controleert het netwerk heel snel of die transactie kan plaatsvinden. Dus of je jouw euro niet al aan iemand anders hebt beloofd. Voor de transactie geldt bijvoorbeeld de voorwaarde dat de meerderheid van het netwerk het eens moet zijn met de transactie. Is dat zo? Dan werkt het netwerk voor iedereen tegelijkertijd het kasboek bij. Iedereen beschikt dan weer over dezelfde kopie.
Probeer je met het systeem te sjoemelen en diezelfde euro twee keer uit te geven? Dan verander je zelf iets aan jouw kopie van het kasboek. Jouw kopie klopt dan niet meer met de kopieën van de anderen. Hierdoor accepteert het netwerk jouw kopie niet.
Om ervoor te zorgen dat elke nieuwe transactie altijd precies op de eerdere transactie past als uniek puzzelstukje, worden ingewikkelde wiskundige formules gebruikt. Haal je ergens een stukje tussenuit? Dan klopt de keten niet meer. Dit zorgt ervoor dat je wél nieuwe transacties kan toevoegen, maar nooit dingen kunt veranderen aan voorgaande transacties. Op deze manier ontstaat er een lange keten: de blockchain. Via de blockchain kan iedereen dus van elke euro terugzien waar die ooit is geweest. Het netwerk controleert zichzelf dus.
Dit is een financiële toepassing van de blockchain, waarvan Bitcoin de bekendste is. Het is – simpel gezegd – een digitaal financieel systeem waarbij je anoniem en veilig geld kunt uitwisselen zonder tussenkomst van banken. Elke munt is digitaal vastgelegd in de blockchain. Maar er zijn nog veel meer toepassingen van blockchain te bedenken, waaronder smart contracts.
Toepassingen van de blockchain
Een blockchain is dus een openbaar, zelf-controlerend systeem dat gebruik maakt van een netwerk om ervoor te zorgen dat je geen betrouwbare tussenpartij meer nodig hebt om veilig transacties uit te voeren of afspraken vast te leggen. Blockchain vervangt dus de zogenaamde ‘trusted third parties’. Daarnaast is alles wat in de blockchain is vastgelegd altijd terug te vinden en transparant voor het hele netwerk.
Naast Bitcoin zijn er nog andere cryptomunten, zoals Ethereum, Litecoin en Ripple. Ze hebben allemaal net een ander doel. Zo wordt de digitale munt Ether gebruikt voor transacties op Ethereum. Ethereum is een blockchainplatform waarop iedereen applicaties kan bouwen. Andere blockchains bieden bijvoorbeeld de mogelijkheid tot smart contracts.
Smart contract
Een smart contract is niet slim en eigenlijk ook geen contract, maar een set afspraken die voorgeprogrammeerd wordt in de blockchain. De afspraken worden automatisch uitgevoerd als er een bepaalde ‘trigger’ plaatsvindt. Een smart contract werkt volgens het IFTTT-principe: if this, then that. Er is sprake van een oorzaak en dat leidt automatisch tot een gevolg. Hiermee kan een smart contract veel processen automatiseren.
Niet alleen in het privaatrecht kun je smart contracts gebruiken, maar ook in het bestuursrecht. Denk aan bestuursrechtelijke rechtshandelingen, zoals het verlenen van een subsidie of vergunning. Een smart contract controleert of je op basis van informatie uit verschillende gekoppelde databestanden (zoals de Basisregistratie Personen, het kadaster of een ander register) en de bevindingen van de ambtenaar aan alle subsidievoorwaarden voldoet. Met als gevolg dat het systeem de subsidie toekent als je aan deze voorwaarden voldoet.
Smart contracts lijken in eerste instantie juristen veel werk te besparen, maar is dat in de praktijk ook daadwerkelijk zo? Wat de precieze voor- en nadelen van een smart contract zijn en of er nog juridische haken en ogen kleven aan het gebruiken van smart contracts, vertelt vakredactielid Anita in het volledige artikel.
