In de vorige twee artikelen ben ik ingegaan op de vraag welke invloed systemen in de onderstroom aan de mediationtafel hebben bij ieder van de cliënten en in de dynamiek tussen hen. Maar aan die tafel zit nog een persoon en dat ben jij: de mediator. Wetend dat iedereen een systemische taartpunt van ouders en voorouders achter zich heeft staan met invloed op hoe je de wereld inkijkt, wordt het aan de mediationtafel dus behoorlijk druk. Wat neem jij mee uit je eigen systeem wat van invloed is op hoe jullie met elkaar omgaan? Wat wordt er van je gevraagd door je cliënten? Waar stap je makkelijk in en wat is daarin je valkuil?
Eigen patroon kennen
Voordat je systemisch gaat werken met cliënten, is het belangrijk om te verkennen hoe jij bent gevormd door jouw systeem. Met welke overtuigingen en drive ben jij dit werk gaan doen?
Wat ik zie is dat veel mediators gewend zijn om van huis uit de plek in te nemen tussen andere partijen: hun ouders, hun broers of zussen. Vanuit die middenpositie ben je dan gewend om aan te voelen wat er nodig is en het conflict te voorkomen dan wel op te lossen. Of je ging makkelijk de barricades op voor een ander. Je hielp bijvoorbeeld je moeder om op te komen voor zichzelf omdat je aanvoelde dat ze te vaak het onderspit delfde. Onbewust neem je later in andere situaties als vanzelfsprekend ook die plek in en doe je daar wat je van huis uit zo goed geleerd hebt. Die gave kan bovendien hebben geleid tot de keuze van je werk. Wel een handige kwaliteit als mediator of advocaat.
Opgave
Naast je gave heb je bepaalde kanten minder ontwikkeld. Die kun je op verschillende momenten tegenkomen in je leven. Bijvoorbeeld bij conflicten of crises. Het kan ook een valkuil worden in je werk of zelfs tot een burn-out leiden. Belangrijk dus om te weten wat voor jou je opgave is. Je kunt bijvoorbeeld veel moeite hebben om getuige te zijn van ruzies, of het lastig vinden iets aan een ander over te laten als je ziet dat die daar moeite mee heeft. Dat kan maken dat je in sommige gevallen te hard gaat werken om het vooral maar op te lossen voor de anderen en daarmee het conflict te voorkomen. Je gaat bijvoorbeeld het tekort of onvermogen van een cliënt opvullen door hem of haar te helpen met het voorbereiden van stukken die aangeleverd moeten worden omdat je cliënt niet goed begrijpt wat de bedoeling is.
Jouw plek in de mediation
Het patroon dat je van huis uit gewend bent door de plek die je vanzelfsprekend inneemt, kom je aan de mediationtafel weer makkelijk tegen. Dat kan maken dat je in de mediation ook kan afraken van je plek als mediator en tussen de partijen in kunt komen of zelf partij wordt in het conflict. Je cliënten komen met een bepaalde verwachting bij jou. Ze kunnen bijvoorbeeld het appel op je doen om het voor hen op te lossen zonder daarin zelf al te veel eigenaarschap te willen, durven of kunnen nemen. Als jij door jouw patroon geneigd bent op een dergelijk appel in te gaan, kan het zijn dat je makkelijk in die dynamiek wordt ingezogen. In dat geval is het raadzaam om een time-out te nemen en te onderzoeken wat er met jou gebeurt waardoor jij in iets uit jouw systeem wordt getriggerd. Je bent dan namelijk niet meer of minder effectief in je rol als mediator.
Balans tussen partijen
Om te kunnen zorgen voor jouw meervoudige partijdigheid is het belangrijk je eigen instinctieve beweging ten opzichte van verschillende soorten mensen kennen. Zo weet je of je de neiging hebt om bijvoorbeeld een dominant persoon veel ruimte te geven of extra te willen opkomen voor de underdog. Die neiging kan namelijk onbewust de partijdigheid beïnvloeden met alle gevolgen van dien voor de balans. Ook hoe je reageert op bepaalde opspelende emoties bij cliënten kan te maken hebben met wat die bij je oproepen van vroeger. Het kan zijn dat slachtofferig geklaag bij jou iets triggert van een opgebouwde allergie voor dergelijk gedrag van een altijd hulpbehoevende zus.
Trigger ontkoppelen
Als je weet wat je raakt in de casus kun je naar dat gevoel uit je eigen leven terug. Je kunt het doorleven en erkennen dat het daar vandaan komt en dat het je raakt. Mijn ervaring is dat zodra je dat doorhebt en kunt herkennen, je de trigger in de casus kunt loskoppelen en weer kunt doen waar je wel goed in bent: het conflict tussen partijen oplossen zonder er zelf partij in te worden. Zo kun je je cliënten laten weten hen de weg te wijzen naar een oplossing zonder het vóór hen te doen. Om te voorkomen dat de onbewuste en onuitgesproken verwachtingen later teleurstellingen opleveren, is het goed om hierover duidelijkheid te geven naar je cliënten en uit te spreken waar ze met jouw aanpak op kunnen rekenen.
Spiegel van buitenaf
Om als mediator effectief te blijven is het dus goed jezelf bewust te worden van de eigen dynamiek uit het gezin van herkomst en de triggers uit het familiesysteem die je kunnen inzuigen in het mediationsysteem. Voor het zien en herkennen van je eigen patronen is wel een impuls of spiegel van buitenaf nodig. Een artikel of boek dat je aan het denken zet. Of een rake vraag van een trainer, coach of van intervisiegenoten. Ga vooral het onderzoek in jezelf aan. Dat vergt moed, maar zal je veel opleveren.
Dit was het laatste artikel in de reeks van ‘Systemische invloeden aan de mediationtafel – dynamiek op drie niveaus’. Bron en meer over dit onderwerp: Dynamieken ontrafeld aan de mediationtafel.
