Om voor het Nederlanderschap in aanmerking te komen moet een vreemdeling enige tijd met een verblijfsvergunning in Nederland hebben verbleven. Vijf jaar om precies te zijn, maar die termijn zal wellicht worden opgerekt naar zeven jaar. Ten minste daartoe strekt het voorstel tot wijziging van de Rijkswet op het Nederlanderschap dat op 21 januari aan de Tweede Kamer werd aangeboden. Een belangrijke reden voor deze tijdstermijn is, al sinds de invoering van de Rijkswet in 1984, dat er enige tijd nodig is voor de vreemdeling om in de Nederlandse samenleving te integreren. Er lijkt zogezegd een verband te bestaan tussen tijdsverloop en integratie, maar wat dit verband precies is, blijft ongewis.
Dat geeft de wetgever ook grif toe. ‘Elke naturalisatietermijn, ook de huidige van vijf jaar, heeft noodzakelijkerwijs een enigszins arbitrair karakter’, zo luidt het in de toelichting. De reden voor de verandering is veeleer dat, ik parafraseer, ‘het gevoelen bestaat dat een substantiëlere periode van verblijf vooraf dient te gaan aan het Nederlanderschap’. Een gevoelen als motivatie voor de aanscherping van een regel, dat is wat mager, zo vindt ook de Raad van State. Dat een termijn altijd in zekere zin arbitrair is, betekent niet dat een wijziging van die termijn geen overtuigende motivering verdient.
Interessant is in ieder geval dat de relatie tussen tijd, integratie en rechtspositie is veranderd in de loop der jaren. In de jaren tachtig werd de verlening van sterkere verblijfsaanspraken zoals het Nederlanderschap nog gezien als een middel om de integratie te bevorderen. Dat principe is niet langer leidend, zo lijkt het, integratie is nu vooral een voorwaarde voor sterkere aanspraken. En als voorwaarde kan het tijdscriterium schier eindeloos worden opgerekt, juist omdat er geen eenduidig verband is tussen tijd en integratie. Of nu ja eindeloos, de mogelijkheid om de tijd naar de hand te zetten is niet onbegrensd, maar wanneer gaat de overheid daarin te ver?
