De Rechtbank Haarlem heeft besloten vanaf 1 mei 2010 te stoppen met het uitlenen van befjes aan advocaten. Vorig jaar zijn er schijnbaar 135 befjes spoorloos verdwenen en dat was goed voor een kostenpost van bijna 2000 Euro. Dit betekent dat aan een befje in Nederland tegenwoordig een prijskaartje van ongeveer 15 Euro hangt.
Ik vraag me af of een dergelijke prijs wel gerechtvaardigd is. Een bef moet volgens de Nederlandse wet bestaan uit wit batist, of daarop lijkende stof, die in geplooide toestand aan de bovenzijde 8 cm breed is, 30 cm lang en aan de onderzijde maximaal 15 cm breed. Het kan dan ook niet anders dan dat dit kleine lapje stof bij een vraagprijs van €15 met een flinke winstmarge wordt verhandeld. Zo ook de toga. De goedkoopste advocatentoga gaat voor zo’n €400 over de toonbank, terwijl deze zwarte mantel bepaald niet voor ‘haute couture’ door kan gaan. Dit lijkt een lucratieve business; advocaten (en ook rechters) zijn immers nog steeds wettelijk verplicht tijdens een rechtszitting te verschijnen in toga met bef.
De advocaten kunnen bij de meeste Nederlandse rechtbanken, al dan niet tegen betaling van een paar Euro, een toga en/of bef huren of lenen (alhoewel het lenen binnenkort verleden tijd lijkt te zijn). De Nederlandse advocaat is dus niet meer genoodzaakt om een eigen toga aan te schaffen. Het Gerecht in Eerste aanleg van de Nederlandse Antillen op Curaçao (en waarschijnlijk ook op de andere eilanden) verleent deze service niet. En daar lijkt ook geen vraag naar te zijn. De meeste advocaten beschikken hier namelijk over een eigen toga en bef. Zijn de advocaten hier dan zo vermogend dat zij zich allemaal een eigen toga en bef kunnen veroorloven of is het advocatentenue in de Antillen wellicht fiscaal aftrekbaar? Het antwoord op beide vragen luidt ontkennend. De crux zit hem erin dat we in de Antillen (voor zover mij bekend) geen Kostuum- en titulatuurbesluit kennen waarin tot in detail is omschreven hoe de toga en bef eruit moeten zien, waardoor in beginsel iedereen die handig is met een naaimachine zich als togamaker kan profileren. Meer marktwerking en dus scherpere prijzen!
Dit betekent overigens niet dat ieder zwart gewaad met wit slabbetje voor toga en bef door kunnen gaan. Artikel 7 van de Advocatenlandsverordening geeft een summiere omschrijving van het advocatentenue en deze luidt als volgt:
‘De advocaat moet, indien hij in zijn bediening een terechtzitting van het Hof van Justitie of van het gerecht in eerste aanleg bijwoont, gekleed zijn in een gesloten toga van zwarte stof met wijde mouwen; hij draagt bovendien een neerhangende bef van wit batist; hij mag desverkiezende pleiten het hoofd gedekt met een baret.’
De Antilliaanse advocaat heeft dus veel meer vrijheid voor wat betreft de vormgeving van zijn advocatentenue. Zolang de toga maar zwart is en wijde mouwen heeft, en de bef wit, is het goed. Van deze vrijheid wordt gretig gebruik gemaakt. Zo heb ik getailleerde toga’s voorbij zien komen, toga’s in lengte variërend van slepend over de grond tot boven de knie, toga’s met lange en korte(re) mouwen, met veel plooien en vrijwel zonder plooien, en ga zo maar door. De nieuwste trends op togagebied worden maandelijks op dinsdagochtend tentoongesteld op het moment dat een nieuwe advocaat gekleed in zijn splinternieuwe toga, tijdens de hofrolzitting wordt beëdigd. Als ware fashionista’s beoordelen de aldaar aanwezige advocaten deze trends en bij goedkeuring wordt de naam van de betreffende togamaker doorgegeven aan de nog togaloze advocaten.
Ik hoop van harte dat de ontmanteling van de Antillen geen nieuwe regelgeving op dit gebied tot gevolg heeft. De huidige praktijk voldoet en zorgt (figuurlijk) voor een kleurrijker aanblik in de rechtszaal. Aan een Antilliaanse variant van het ‘Kostuum- en titulatuurbesluit’ bestaat dan ook geen enkele behoefte.
