Levenslange obstakels is de eerste levensloopstudie in Nederland naar jongeren met een licht verstandelijke beperking (LVB), die in hun jeugd in aanraking zijn geweest met justitie. In dit onderzoek wordt nagegaan hoe het hen in de tien jaar na afronding van een jeugdreclasseringsmaatregel is vergaan. Justitiële documentatie laat zien dat twee derde van de onderzoekspopulatie (120) recidiveert. De kans hierop is het grootst in de eerste twee tot drie jaar na afronding van de jeugdreclasseringsmaatregel. De recidivisten plegen veelal vermogens- en geweldsdelicten, waarna gevangenisstraf het meest werd opgelegd.
Multiproblematiek
Het blijkt dat twee werelden hier botsen: de overheid ziet graag dat deze mensen participeren in de maatschappij en de LVB’ers zelf streven autonomie na maar hebben ook te maken met hun feitelijke (on)vermogen. Zo ontstaat een multiproblematiek rondom wonen, werken, financiën, geestelijke gezondheid, middelengebruik en vrijetijdsbesteding, maar ook in contacten met politie en justitie. Door deze factoren bouwt een groot deel van de LVB’ers schulden op. Hoewel zij met enige regelmaat in beeld zijn van verschillende hulpverleningsinstanties, blijkt het moeilijk hulpverlening te vinden die past bij hun specifieke behoeftes. De resultaten van de ingezette hulp zijn niet altijd positief. Hulpverlening wordt geregeld onderbroken door perioden van hechtenis.
Reclasseringstoezicht
Begeleiders van LVB-reclasseringscliënten ervaren hun taak met betrekking tot deze groep als zwaar. Omgekeerd vinden de LVB’ers het zwaar om te worden begeleid. Beide kanten overschat de mogelijkheden en hebben (te) hoge verwachtingen. Het is denkbaar, aldus de onderzoekers, dat de impact van het hebben van een LVB door instanties wordt onderschat. Als het reclasseringstoezicht niet naar behoren is verlopen, blijkt het onduidelijk wat het Openbaar Ministerie vervolgens besluit over het wel of niet opleggen van de voorwaardelijke straf. Ook is niet duidelijk welke impact dit heeft op de criminele carrière van de cliënt.
Strafrecht
De levensloopstudie geeft verder aanwijzingen voor een samenhang tussen contacten met het strafrecht en een toename van multiproblematiek. Dit roept dan ook de vraag op of het strafrecht de meest doeltreffende route is voor verdachten met een LVB. Het Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving (NSCR) start komend jaar met onderzoek naar mogelijke alternatieven.
