Ik ben niet enthousiast over mondkapjes. Ik ben nog minder enthousiast over het idee dat een overheid mij een niet-werkend kledingstukje wil voorschrijven uit naam van ‘gedragsverandering’. Ik laat me ook geen button voorschrijven met de tekst ‘ik stop voor rood licht’. De constructie via de noodverordening is juridisch gammel. In zoverre ben ik het best eens met activisten zoals Gietelink en mr Jeroen Pols van Viruswaarheid, al vind ik hen wappies met een complotfetisj.
Een rechtszaak winnen van de overheid is in het algemeen moeilijk, zeker in verkorte procedures zoals een kort geding. Ik snap dat je toch iets probeert, omdat de gemeenteraad niks doet en trouwens niks kan.
Volledige amateur
Maar pak het goed aan! Leg geld bij elkaar en huur Spong in, of een klasbak uit het bestuursrecht. Geloofwaardigheid bij de rechter begint met de geloofwaardigheid van de boodschapper. Pols is niet eens advocaat, heeft een strafblad en kwam in de eerdere viruswaanzin-rechtszaak op mij over als een volledige amateur. Hij is het type jurist waarvan ik altijd droom dat hij door de tegenpartij wordt ingehuurd. Om formele redenen had Pols een advocaat meegekomen, voor een goedbetaalde bijrol, denk ik. Namelijk: behang.
Je moet bovendien het accent in zo’n zaak anders leggen. De bewoners van de Wallen worden het meest getroffen door de ingrijpende inbreuk op hun grondrecht ‘bescherming persoonlijke levenssfeer’. Maar in de presentatie ter zitting lijkt het omgedraaid en is het een algemeen geding van Viruswaanzin tegen ‘mondkapjes in Amsterdam’ geworden waar de Wallenbewoners zich bij hebben aangesloten. Hoe breder een eis, hoe sneller een rechter het afwijst.
Overhaast begonnen
Dus ik twijfel sterk of je deze discussie met deze argumentatie op deze manier wel voor de rechter had moeten brengen. Een overhaast begonnen zaak die je verliest doet meer kwaad dan goed. Het legitimeert het gezag. Zie je wel, het mag! We kunnen nu de plicht uitbreiden naar de hele stad.
Verder moet de rechter meewerken. Dat is wel eens lastig: veel rechters bewegen minder snel dan een standbeeld, en spellen gezag als O-N-T-Z-A-G – dit in tegenstelling tot veel advocaten. In alle Nederlandse gerechtsgebouwen zijn vanwege corona ‘verplichte looprichtingen’ ingevoerd. De eerste rechter die tegen de richting inloopt moet ik nog tegenkomen.
Drie weken geen kiesrecht
Een kritische rechter had gemakkelijk door de argumentatie van de gemeente heen kunnen prikken. Amsterdam zegt dat de plicht een ‘experiment’ is en vanwege de beperkte grondrechteninbreuk dus toegestaan. Dat is tevens de achilleshiel van de gemeentelijke argumentatie. Een klein ‘experiment’ is naar aard namelijk ongeschikt om een ‘crisis’ of ‘dreigende crisis’ zoals de wet het noemt, te beteugelen. Alsof je experimenteel tien mensen drie weken zwembandjes laat dragen in verband met een dreigende watersnood.
Je zou als rechter vage experimenten met grondrechten moeten verbieden. Je laat de overheid ook niet experimenteren met drie weken geen kiesrecht of drie weken geen gelijke behandeling. Een Duitse rechter haalde een tijd geleden een streep door een regionale lockdown, vanwege gebrek aan proportie.
Onwetenschappelijke burgemeesters
Maar goed: vandaar dat de mondkapjesverplichting binnenkort verhuist van de noodverordening naar de coronaspoedwet en zo een formele basis krijgt. Zo timmert de wetgever de juridische gaten dicht en kan zelfs een meer activistische rechter het kapje niet tegenhouden. Oncontroleerbare, onwetenschappelijke burgemeesters krijgen zo uiteindelijk hun onwetenschappelijke zin.
Dus ik baal. Die plicht komt er toch wel. Ik hou mijn adem in.
