Door de bezuinigingen op de gefinancierde rechtsbijstand staat de sociale advocatuur het water aan de lippen. Een derde van de sociaal advocaten zegt dat hun voorbestaan wordt bedreigd door de bezuinigingen van de afgelopen jaren. Als de geplande maatregelen van minister Van der Steur doorgaan, vreest zelfs 61 procent van de advocaten te moeten stoppen. Dat blijkt uit een enquête die de Vereniging Sociale Advocatuur Nederland (VSAN) heeft gehouden op verzoek van de redactie van Mr.
De kortingen zijn de afgelopen jaren hard aangekomen bij de sociale advocatuur, zo blijkt uit de enquête. Negen van de tien sociaal advocaten heeft omzetverlies geleden en zegt dat de kwaliteit van de dienstverlening heeft ingeboet door de bezuinigingen. 61 Procent heeft gekort op de personeelskosten. Om kosten te besparen heeft een aantal advocaten de praktijk gesloten. Ze werken nu thuis.
Voorzitter Hein Vogel van de VSAN en advocaat bij Veraart De Granada Advocaten noemt de uitkomsten alarmerend. Maar hij is niet verbaasd. “De bevriezing van de indexering, het teruglopen van het aantal vergoedingen, de verhoging van de eigen bijdrage en de veranderingen in het familierecht beginnen nu door te werken,” zegt hij. “De kosten gaan omhoog, en de inkomsten omlaag. Als mensen dan thuis aan de keukentafel gaan werken, is het armoe troef.”
Commerciële praktijk
Als de voorstellen van minister Van der Steur worden ingevoerd, wordt de toestand nog dramatischer, voorspelt Vogel. In die plannen mogen advocaten straks nog slechts 900 punten aan gesubsidieerde rechtsbijstand verlenen. Nu is het maximum nog 2000 punten. De sociaal advocaten voorspellen een desastreuze uitwerking op de sector. 61 Procent denkt dat het voortbestaan van het kantoor hierdoor wordt bedreigd. 92 Procent zegt dat de dienstverlening nog verder achteruit zal gaan.
“De advocaat met kennis van zaken van rechtsgebieden als sociaal verzekeringsrecht, huurrecht en dergelijke zal verdwijnen,” voorspelt Vogel. Hoeveel advocaten er onder invloed van de bezuinigingen al zijn gestopt, is niet bekend.
De minister noemt als argument dat advocaten deels kunnen overstappen naar betalende zaken. Sommigen hebben dat al gedaan, maar niet voor iedereen kan dat. “Meer commerciële zaken is voor een kantoor als dat van ons geen optie,” schrijft een advocaat. “Het zou uiterst merkwaardig zijn als we bedrijven gaan bijstaan om mensen te ontslaan, terwijl wij altijd tegen die bedrijven hebben geprocedeerd.”
De reacties van de advocaten op de enquête spreken boekdelen. De meest voorkomende verzuchting is: “Als dit zo doorgaat, zal ik mijn praktijk moeten sluiten.” Een advocaat schrijft: “Per 1 januari 2016 heb ik het roer drastisch omgegooid en heb flink gesneden aan de kostenkant. Ben maar begonnen met een praktijk aan huis als eenpitter, zonder secretaresse en zonder overhead.”
Mensen ontslaan
Een ander zegt dat de omzet met meer dan een kwart is gedaald door de bezuinigingen, en dat de kantoorbibliotheek bijna volledig is uitgekleed. Deze advocaat voegt daar aan toe: “De laatste kostenpost waarop nog bezuinigd kan worden is personeel. Wij overwegen nu om mensen te ontslaan.” Deze advocaat schrijft ook: “Opmerkelijk is dat één secretaresse bij ons op kantoor voor het eerst meer bruto heeft verdiend dan één van onze advocaten. Dat lijkt mij een aanwijzing dat het verdienmodel binnen de sociale advocatuur op zijn eind is gekomen.”
Een andere advocaat: “Ik heb mijn focus verlegd naar betalende zaken en ben kieskeuriger geworden bij het aannemen van toevoegingszaken. Ik heb betalende zaken nodig om mijn praktijk draaiende te houden.” Maar ook die oplossing biedt geen soelaas voor de toekomst. “Door de moordende concurrentie door rechtsbijstandsverzekeraars zie ik nu al een daling van het aantal betalende zaken.”
Niet betalen
Advocaat Ron Dirkzwager (Advocatenkantoor Dirkzwager, Meppel) ziet vooral de karige vergoeding voor verhoorbijstand en de verhoogde eigen bijdrage als een probleem. “Iemand in de bijstand kan daarvoor nog bijzondere bijstand krijgen. Maar voor de mensen die er direct boven zitten, is het lastig. Die moeten in termijnen betalen. Dus dan neem ik het risico dat ze niet betalen. Ik ben sociaal advocaat, dus als iemand het niet kan betalen, jammer dan. Deurwaarders schakel ik alleen in om een dagvaarding uit te brengen.” Op de vraag of hij het kan volhouden antwoordt hij: “Laat ik het zo zeggen: ik ben blij dat mijn vrouw werkt.”
Als 900 punten straks het maximum wordt, zal het voor cliënten moeilijker worden om een advocaat te vinden, voorspelt Dirkzwager. “Dat is nu al moeilijk in de grote steden.”
Op de enquête kwamen in vijf dagen 86 reacties binnen, waarvan sommige afkomstig van kantoren met meerdere advocaten. Hein Vogel noemt de uitkomsten representatief voor de sociale advocatuur. “De meeste advocaten hebben het druk met hun zaken en reageren niet of te laat. Als je binnen vijf dagen 86 reacties krijgt, is de nood hoog.” Bij de VSAN zijn 600 advocaten aangesloten.
