De sociale advocatuur kraakt in haar voegen. Ondanks de togademonstratie op het Binnenhof heeft staatssecretaris Dekker kenbaar gemaakt dat er niet meer geld beschikbaar is voor de gefinancierde rechtsbijstand. En hij heeft gelijk omdat wij toch wel ons werk blijven doen. Net zoals een arts een patiënt niet laat sterven laat een advocaat de rechtzoekende niet in de kou staan.
Als ik terugkijk op wat ik de afgelopen week allemaal belangeloos heb gedaan, geeft dat wel te denken. Een jonge moeder was door de rechter-commissaris geschorst nadat ze haar vriend met een mes van zich moest afhouden na de zoveelste ruzie. Een van de voorwaarden was dat ze meewerkte aan een persoonlijkheidsonderzoek. Door een miscommunicatie was de oproep echter naar het adres verzonden waar zij tot voor kort met haar vriend verbleef en had haar dan ook niet bereikt. Datzelfde was al aan de hand ten aanzien van haar meldplicht bij de reclassering. Toen echter belde de officier van justitie mij nog en na een telefoontje naar cliënte was het ‘probleem’ opgelost.
Nu werd hier de formele weg bewandeld en werd de politie op pad gestuurd, die overigens met vergelijkbare problemen heeft te kampen, maar dat geheel terzijde. Het is mij erom te doen de lezer te verhelderen waar het pijnpunt zit van de bezuinigingen. Bij een opheffing schorsing wordt de aanwezigheid van de advocaat verwacht. Op de dag zelf moet de agenda hiervoor worden vrijgemaakt, maar er staat in het geheel geen vergoeding tegenover. Dit valt binnen het ‘forfait’ van de gehele zaak, terwijl het extra en ook tijdrovende werkzaamheden betreffen, maar we komen braaf opdraven. Een andere cliënte die haar straf uitzit in een vrouwengevangenis, moest bij het hof van discipline verschijnen voor een tuchtzaak. In strafzaken wordt het vervoer naar de rechtbank door de staat geregeld, maar volgens het hof kwamen de kosten voor rekening van cliënte zelf. Na veel gedoe kreeg ze echter toestemming om de gevangenis tijdelijk te verlaten op voorwaarde dat ik haar voor de poort kwam afhalen en meenam naar de zitting. Liefdewerk-oud papier… Maar de lijst van pure pro-deowerkzaamheden is nog veel langer. Het bijwonen van uitspraken wordt in het geheel niet vergoed en de reiskosten worden uit eigen zak betaald. Dit geldt ook voor de aanwezigheid op een pro forma-zitting waar geen verzoeken worden gedaan. Voor het verlenen van verhoorbijstand is de vergoeding op zo’n € 150,– bepaald. Prima voor een verhoor, maar als de recherche de volgende dag de verdachte wederom wil horen, valt dit binnen deze vergoeding. Bevindt het bureau zich op enige afstand dan moet er geld bij omdat de reiskosten slechts eenmalig vergoed worden. Steeds vaker worden verdachten uiteindelijk met een strafbeschikking heengezonden waardoor er ook geen vervolgwerkzaamheden zijn die een en ander nog enigszins compenseren. Volgt er wel een zitting, dan bedraagt de minimale eigen bijdrage € 143,–, een bedrag dat voor velen aan de onderkant van de samenleving niet is op te hoesten als hulpverlener wil je de cliënt ook niet verder in de financiële problemen brengen.
Is er een oplossing? Natuurlijk moeten we kritisch naar onszelf kijken. Er worden ook werkzaamheden verricht die achterwege blijven als de cliënt deze zelf zou moeten betalen, zoals het horen van vele getuigen die reeds naar eer en geweten bij de politie hebben verklaard. Maar dan nog is de beloning voor het verlenen van adequate rechtshulp te mager. Daar voeg ik toch het cliché nog maar eens aan toe dat als de overheid zelf in de problemen zit, de advocaatkosten geen enkele rol spelen. Daar wringt hem wat mij betreft de schoen. Eens laten zien wat er gebeurt als we massaal het werk neerleggen, kan een krachtig signaal zijn of wellicht niet meer de verrichtingen verrichten waar geen vergoeding voor wordt uitbetaald. Wellicht dat de staatssecretaris dan wel overtuigd wordt van het nut van advocaten binnen de rechtstaat in plaats van dat de zoveelste commissie weer met een mooi rapport komt waar vervolgens niets mee wordt gedaan.
