We hebben het met z’n allen alsmaar over die langzamerhand stomvervelende crisis, of liever gezegd crises. Want na de Krediet- en de Euro-, krijgen we nu de Vastgoedcrisis. Toch is dat gedoe rondom rommelhypotheken, staatsschulden en overgewaardeerde vastgoedportefeuilles niet datgene wat onze kinds-kinderen over een paar honderd jaar in de geschiedenisboeken lezen. Bij wijze van spreken dan, want tegen die tijd bestaan er natuurlijk allang geen boeken meer.
Nee het tijdsgewricht waarin wij leven gaat de geschiedenis in vanwege de verschuiving in onze manier van werken als gevolg van informatietechnologie. Die is al een tijdje aan de gang, maar lijkt wel steeds sneller te gaan.
Mijn telefoonmonteur
Vanmorgen moest ik op ons nieuwe kantoor zijn om daar een monteur van KPN te ontvangen die internet en telefoonverbindingen kwam installeren. Was een aardige vent genaamd Ismael, iets jonger dan ik. Niet in dienst bij KPN en zelfs niet bij het bedrijf waaraan KPN de opdracht had gegeven. Nee hij was een zelfstandige, gecontracteerd om onze verbindingen in orde te maken. Via z’n smartphone vroeg hij het omzetten van onze lijnen aan en 1 minuut later was dat geregeld. Bij verdere installatie van stekkertjes en draadjes waren problemen, maar via z’n telefoon kreeg hij hulp tot alles naar behoren werkte. Bij het afsluiten van z’n werk vroeg hij of ik even voor akkoord zijn werkorder kon aftekenen. ‘Natuurlijk ik haal wel even een pen’, riep ik. ‘Niet nodig meneer, zet u maar even uw handtekening op mijn telefoon’. ‘Huh? Hoezo dan? ‘Nou gewoon met uw vinger op het scherm’. Een beetje onwennig deed ik dat en 5 minuten laten zat de digitale factuur al in mijn mailbox.
Ok…, maar wat heeft dat met het interim-juristenvak te maken, zul je misschien zeggen. Nou, volgens mij alles. Net als bij de KPN monteur verandert de inhoud van ons werk niet ingrijpend, maar de manier waarop, die gaat wel volledig op de schop.
Inhuur om fte’s te vullen
Nu nog denken opdrachtgevers in de interim-markt in fte’s en aantal dagen per week. Er is een juridische afdeling en daar horen bijvoorbeeld 10 juristen te zitten. Valt er een langdurig uit, dan moet die lege stoel gevuld worden met een interim-jurist. Soms gaat het niet eens om uitval, maar is er gewoon te veel werk. Dan schat men in hoeveel fte. er aan juridische capaciteit er te kort is en die wordt dan ingehuurd. Vergis je niet, dit soort opdrachten vormt nog altijd de overgrote meerderheid van de omzet in de juridische interim markt. Je herkent ze aan het feit dat dit soort klussen meestal wordt uitgedrukt in het aantal dagen of uren per week waarvoor men iemand wil inhuren.
De eerste verandering is dat opdrachtgevers onder invloed van de onbegrensde communicatiemogelijkheden er minder belang aan gaan hechten dat de ingehuurde interimmer elke dag van 9 tot 5 op zijn kantoor komt zitten. Ik denk dan ook dat het gehypte “nieuwe werken” een belangrijke driver zal worden in de veranderingen van onze markt.
En net zo als de technologische veranderingen het einde inluiden van videotheken, postkantoren en platenzaken, zullen ze leiden tot het einde van het nog zo prille beroep van interim-jurist zoals we het nu kennen.
Dat betekent overigens allerminst dat ik denk dat er geen toekomst zit in zelfstandig ondernemerschap voor juristen.
Ik zie het begin van de ontwikkeling zich nu al aftekenen bij juridische afdelingen van organisaties die voorop lopen in het nieuwe werken. En veel interim-juristen die al wat langer voor dezelfde opdrachtgever actief zijn merken ook verschillen. Weet een opdrachtgever eenmaal wat hij of zij aan je heeft qua inzet en productiviteit, dan wordt die aanwezigheid op locatie bij de klant steeds minder een issue.
Het nieuwe werken is een driver van verandering
Dat lijkt triviaal, omdat het nog geen omslag betekent, maar het is het begin. De manager die als gevolg van het nieuwe werken medewerkers niet meer kan sturen op aanwezigheid, zal dat moeten gaan doen op output of resultaat. (mijn gedachten daarover heb ik in een andere blogpost al geventileerd). Daarvoor moet hij of zij natuurlijk wel veel meer zicht krijgen op wat iedereen van het team aan output en resultaat levert en hoe het enigszins gekwantificeerd kan worden.
Ik realiseer me dat voor veel juridische afdelingen dit nog een stevig verandertraject vereist, wat ik niet anders kan duiden dan als een noodzakelijke professionaliseringsslag. Het is volgens mij dan ook niet zozeer de vraag of men die slag maakt, maar vooral: wanneer. Informatietechnologie speelt hierin een cruciale rol. Enerzijds faciliteert IT de jurist in al zijn werk en maakt het makkelijker, anderzijds maakt diezelfde technologie ook alles veel transparanter.
Output ipv formatie
De moderne Manager Legal heeft straks via het workflowsysteem van de afdeling een helder beeld van wat elke jurist individueel produceert en hoe dat samenhangt met de activiteiten en prioriteiten van het bedrijf. Als dat helder is, ligt verdere rationalisatie van de juridische afdeling voor de hand. Het kan haast niet anders of in de toekomst zal het veel normaler zijn om als hoofd juridische zaken in je jaarplan duidelijk afgewogen keuzes te maken over hetgeen waarvoor je vaste medewerkers nodig hebt en dat waarvoor je je kosten beter variabel kunt houden.
Zelfstandige juridische professionals, onze huidige interim-juristen, worden daardoor steeds minder als fte. vervanging ingehuurd. Onze opdrachtgevers denken straks namelijk niet meer in fte. Die kijken naar het werk wat gedaan moet worden en maken weloverwogen keuzes waar en door wie ze dat laten doen. Het werkpakket van een uitvallende medewerker laat zich eenvoudig opknippen, prioriteren en herverdelen, al dan niet door delen ervan onder te brengen bij externe partners. Maar dat niet alleen. Waarom zou je met opknippen wachten. Het ligt ook voor de hand dat sommige werkzaamheden helemaal niet meer bij het eigen juristencorps wordt belegd.
Inkoop van juridische producten
Dat betekent dat je als zelfstandige jurist bijvoorbeeld de opdracht krijgt om de ICT contracten voor een bepaald onderdeel van de onderneming te verzorgen voor een bepaald bedrag per contract, of per periode. Het zal vervolgens aan jou zelf worden overgelaten om dat werk in te plannen en eventueel te combineren met andere opdrachten die je ernaast doet.
De omvang van opdrachten, in termen van omzet per week of per maand, neemt dan waarschijnlijk af. Voor elk specifiek onderdeel kan namelijk makkelijk een specialist gecontracteerd worden en dankzij allerlei online tools is het samenwerken makkelijker dan ooit. Je zult dus als zelfstandig juridisch ondernemer meerdere opdrachten naast elkaar doen, maar daar staat tegenover dat je relatie met je opdrachtgevers langduriger zal zijn.
Je verdienste zal ook meer dan nu het geval is, te relateren zijn aan je toegevoegde waarde voor de onderneming. Valt je dienstverlening als zelfstandig jurist echter te kwalificeren als “commodity” dan zou je best eens te maken kunnen krijgen met opdrachtgevers die deze als bulk inkopen bij grote bureaus. Misschien gaan ze zelfs over tot outsourcing, of ze maken gebruik van marktplaatsen waar ze hun opdrachten simpelweg vergeven aan de laagste bieder. Dat is denk ik wel een punt van aandacht, want in die hoek wil je als zelfstandig juridisch ondernemer waarschijnlijk niet zitten.
Einde van een beroepsgroep?
Dat alles gezegd hebbend: Als je werk niet meer zozeer bepaald wordt door het tijdelijke, cq. waarnemende karakter ervan en je omzet wordt niet meer bepaald door het aantal uren wat je als op locatie werkend doorbrengt bij je klant… Ben je dan nog wel een interim-jurist?
Ik weet natuurlijk niet echt hoe het zal lopen, maar zo vanachter m’n laptop lijkt het me best een waarschijnlijk scenario. Wat denk jij?
