Het ging in deze kwestie om de vraag óf en onder welk verplichtstellingsbesluit de onderhavige ondernemingen ressorteerden (ECLI:NL:HR:2023:847). De werkzaamheden van de ondernemingen zouden onder verschillende verplichtstellingsbesluiten van verschillende bedrijfstakpensioenfondsen kunnen vallen. Het kan dan niet zo zijn dat geen enkel verplichtstellingsbesluit van toepassing is, zoals de ondernemingen betoogden.
Het geschil
Bedrijfstakpensioenfonds PMT stelde zich op het standpunt dat de ondernemingen ressorteerden onder diens verplichtstellingsbesluit, nadat daartoe een werkingssfeeronderzoek was uitgevoerd. De ondernemingen betwistten dat. Uiteindelijk kwam de kwestie bij de kantonrechter te liggen, die de vordering tot aansluiting toewees. De ondernemingen waren het daar niet mee eens en gingen in hoger beroep. Het hof vernietigde het vonnis van de kantonrechter en oordeelde, dat “wanneer een werknemer zowel werkzaamheden aan private riolering als ook aan publieke riolering uitvoert, het een werknemer betreft die zowel overeengekomen arbeidsuren besteedt aan werkzaamheden die zijn genoemd in de omschrijving van de bedrijfstak in het verplichtstellingsbesluit en de cao’s, als ook aan werkzaamheden die niet onder die bedrijfstakomschrijving vallen”.
Het hof benoemde een deskundige en bepaalde dat deze diende te onderzoeken welke werknemers welke werkzaamheden hebben verricht.
Maar het hof overweegt ook: “In dit geval is geen sprake van een overlapping van werkingssferen, maar van een mogelijke situatie waarin werkzaamheden onder de ene, noch onder de andere werkingssfeer vallen (de ‘blinde vlek’). Hoewel het de bedoeling kan zijn geweest om de werkingssfeer van de metaalnijverheid en de werkingssfeer van de bouwnijverheid op elkaar te laten aansluiten, laat dat onverlet dat sprake kan zijn van een situatie waarin werkzaamheden noch onder de werkingssfeer van de ene, noch onder die van de andere bedrijfstak vallen en dat zo’n situatie bij het opstellen van de werkingssfeerbepalingen niet is onderkend. Dat dit minder wenselijk is, leidt niet tot de conclusie dat de werkzaamheden daarom toch onder één van die werkingssferen moeten vallen. Onduidelijk is in dat geval immers onder welke van de twee bedrijfstakken een onderneming zou moeten vallen.”
Cassatie
Het pensioenfonds ging in cassatie. Uit het Unis-arrest volgt dat eerst moet worden onderzocht welke werknemers betrokken zijn bij in de metaalnijverheidsregelingen omschreven werkzaamheden. Ook moet worden nagegaan welke werknemers betrokken zijn bij werkzaamheden in enige andere bedrijfstak. De Hoge Raad overweegt dat het hof had moeten onderzoeken bij welke categorieën werkzaamheden elke werknemer feitelijk betrokken was of is. De enkele vaststelling dat de werknemers werden ingezet zowel voor werkzaamheden van de metaalnijverheidsregelingen als voor werkzaamheden die daar niet onder vallen, volstaat niet. Het hof had ook geoordeeld dat het pensioenfonds moest aantonen dat het aantal overeengekomen arbeidsuren van werknemers die vallen onder de metaalnijverheidsregelingen, groter is dan het aantal arbeidsuren in enige andere bedrijfstak.
Hoge Raad
De Hoge Raad oordeelt dat van het pensioenfonds niet kan worden gevergd dat zij stellingen onderbouwen, terwijl de daarvoor benodigde gegevens zich bevinden in het domein van hun wederpartijen en zij daartoe geen toegang hebben. En daarnaast oordeelt de Hoge Raad dat in deze specifieke situatie de metaalnijverheidsregelingen van toepassing zijn bij werkzaamheden tot aan een bepaald punt en de bedrijfstakregelingen Bouwnijverheid van toepassing zijn bij werkzaamheden vanaf dat punt en verder. Daardoor ligt het niet voor de hand dat bepaalde werkzaamheden niet onder de werkingssfeer van de ene vallen en evenmin onder de werkingssfeer van de andere.
