Advocaat in de 21e eeuw

Delen:

Advocaat in de 21e eeuw
Beeld: Depositphotos/Bakhtiarzein

Legal innovation: ieder zichzelf respecterend groter advocatenkantoor heeft inmiddels wel iemand aangesteld die hiervoor verantwoordelijk is. Maar wat is het precies? Is het het zoveelste modewoord voor iets dat we eerder legal tech noemden? Of valt er meer over te zeggen? Dat blijkt zeker het geval, zo valt te lezen in een artikel in het nieuwe nummer van Mr.: legal innovation gaat in de kern over de vraag wat het betekent om advocaat te zijn in de 21e eeuw. Co-creatie en goed kunnen luisteren zijn de toverwoorden.

Legal innovation staat niet gelijk aan legal tech, laten we dat maar meteen duidelijk stellen. Hoewel legal tech er zeker onderdeel van is, benadrukken alle geïnterviewden dat legal innovation zoveel meer is dan alleen de inzet van technologische oplossingen. Innovatie raakt de bedrijfsvoering van middelgrote en grote advocatenkantoren nu reeds in al haar vezels, zo blijkt uit een rondgang langs enkele kantoren.

Meer efficiency

Bas Boris Visser
Bas Boris Visser (Clifford Chance)

Bas Boris Visser is co-managing partner van Clifford Chance Amsterdam en Global Head of Innovation and Business Change. Hij vertelt dat een belangrijke pijler van de innovatiestrategie van zijn kantoor zich richt op de vraag wat de juiste middelen zijn voor het juiste werk. ‘Best Delivery’ noemen ze dit bij Clifford Chance. Visser: “Als een nieuwe zaak bij ons binnenkomt, maken we eerst een overzicht dat per onderdeel van de zaak uiteenzet wat de juiste manier van werken is. Naast onze advocaten zetten we dan steeds meer mensen in nieuwe rollen in, bijvoorbeeld legal tech advisors, data science analysts of projectmanagers. Uiteindelijk kom je dan met een concurrerende offerte waaruit soms blijkt dat je niet voor alle werkzaamheden een advocaat nodig hebt: een gedeelte van het werk kan bijvoorbeeld worden uitgevoerd door een legal tech applicatie, een ander gedeelte kan worden uitbesteed aan onze juristen in Delhi, maar voor de moeilijke juridische vragen en onderhandelingen heb je toch vaak de advocaten en die slimme partner nodig. Zo spelen we in op het dilemma dat door cliënten enerzijds steeds meer op de kosten wordt gelet, maar dat ze anderzijds meer hulp nodig hebben in de complexe wereld van vandaag.”

De vraag naar steeds efficiëntere en innovatievere dienstverlening door advocatenkantoren kent meerdere redenen. Visser noemt de trend van grotere bedrijven om meer juridische vraagstukken door interne juristen te laten behandelen en kritischer te kijken naar de toegevoegde waarde van de externe adviseur. Ook de opkomst van de legal operations manager, die zich bij grote ondernemingen bezighoudt met de vraag hoe de juridische afdeling van zijn bedrijf zo efficiënt mogelijk kan opereren en waar externe adviseurs waarde toevoegen, speelt een rol. Deze vraagt zich, geholpen door data-analyse, af wat de bijdrage van een bepaald advocatenkantoor zou kunnen zijn aan kostenvermindering, kwaliteitsverbetering of meer efficiency. Visser: “Ook bij de advocaten binnen ons kantoor leeft een sterke behoefte om de waardepropositie voor cliënten te optimaliseren. Gebruik van technologie, procesmatiger werken, samenwerken met andere dienstverleners en telkens verbeteringen doorvoeren waar dat kan, zijn daar een belangrijk onderdeel van.”

Switch

Jelle van Veenen
Jelle van Veenen (Kennedy Van der Laan)

Jelle van Veenen, innovation manager bij Kennedy Van der Laan, beschouwt legal innovation eveneens als een manier om de propositie richting cliënten te verbeteren. Hij signaleert in toenemende mate aandacht voor thema’s gericht op het werkproces, zoals legal operations of legal design, waarbij juridische informatie wordt gevisualiseerd. Eerder lag de externe focus van zijn kantoor op de uitrol van legal tech oplossingen, maar dat bleek een lastige markt. Van Veenen: ”We geloven zeker nog in legal tech, maar je loopt tegen praktische problemen aan. Veel juridische afdelingen denken bijvoorbeeld na over de vraag hoe ze hun contractbeheer kunnen automatiseren, maar komen niet verder omdat iedere afdeling, met telkens een ander systeem, eigenaar is van zijn eigen contracten. We hebben als kantoor nu de switch gemaakt om intern te onderzoeken hoe je nog beter en effectiever kunt werken. Kennis is onze core business, dus we onderzoeken hoe we die nog sneller en beter kunnen ontsluiten om huidige en toekomstige cliënten van dienst te kunnen zijn. Ook met het slim gebruik van bouwstenen voor contracten kunnen wij snel een hoge kwaliteit neerzetten. En als een advocaat vaker heeft moeten uitleggen hoe een proces werkt in een memo van een paar kantjes, kun je dat misschien beter communiceren met legal design of een beslisboom.”

Digitalisering

Erik Vermeulen
Erik Vermeulen (Pels Rijcken/Tilburg University/Signify)

Erik Vermeulen is als innovatieadviseur verbonden aan Pels Rijcken, naast zijn hoogleraarschap Financial and Business Law aan de Universiteit van Tilburg en zijn functie als senior legal counsel bij Signify (voorheen: Philips Lighting). Hij kent uiteraard de grote rol die legal tech speelt, met steeds meer techbedrijven die gaan samenwerken met advocatenkantoren. Hij beziet de ontwikkelingen wel met de nodige terughoudendheid. “De werkbesparing die een bepaalde techtool oplevert is naar mijn mening nog vaak te onduidelijk, zeker als je die afzet tegen de veelal hoge prijs die je ervoor moet betalen. Daar komt trouwens wel snel verbetering in, maar de gouden aanbieding is nog niet langsgekomen.” Legal tech vindt hij persoonlijk ook een minder interessant onderwerp, want “de werkzaamheden blijven hetzelfde, alleen worden ze geautomatiseerd”.

Gevraagd naar innovatie wijst hij liever op de ontwikkeling dat het juridisch werk − door de digitalisering en het ‘internet of things’ − inhoudelijk drastisch gaat veranderen. “We leven in een tijd van de opkomst van zelfrijdende auto’s en verzekeringen die gebruik zullen willen maken van sensoren op auto’s die de informatie bij een ongeluk doorgeven aan het verzekeringskantoor, zonder dat daar nog een formulier aan te pas komt. Juristen moeten bij alle fases van de ontwikkeling van dergelijke technologieën en producten worden betrokken om de juridische component veilig te stellen. Als een product dan op markt komt, is het zodanig vormgegeven dat het voldoet aan de eisen van privacy of bijvoorbeeld dataprotectie. Het coronavirus, met zijn eis van thuiswerken, zal de ontwikkeling van technologische toepassingen overigens alleen maar versnellen. Er wordt regelmatig gesproken over ‘het einde van de advocaten’, maar het tegenovergestelde is volgens mij waar: in een tandem met de ontwikkelaars van technologische producten zullen zij ervoor zorgen dat de juridische randvoorwaarden op orde zijn. De soft skills van advocaten, en dan met name het vermogen tot samenwerking met verschillende partijen, zullen steeds belangrijker worden de komende tijd.”

Geen navelstaarderij meer

Johan Koggink
Johan Koggink (Van Benthem & Keulen)

Johan Koggink, managing director bij Van Benthem & Keulen, meent ook dat het succes van de advocaat voor een belangrijk deel gaat afhangen van zijn vermogen tot werken in teamverband. “Kon de advocaat oude stijl nog als solist opereren, nu verwachten we dat hij multidisciplinair kan werken en over projectmanagement skills beschikt. Een eerste vereiste hiervoor is dat je goed weet welke kennis bij wie aanwezig is binnen kantoor; om deze reden werken onze secties niet meer in afzonderlijke silo’s. Maar ook bij de ontwikkeling van legal tech apps merk je al snel dat de tijd van navelstaarderij voorbij is. Je hebt daarvoor een open ontwikkelcultuur nodig, waarbij je in voortdurende dialoog met de doelgroep achter de pijnpunten moet komen. Je begint bijvoorbeeld met de bètaversie van een app, waarop cliënten kritiek kunnen geven. Op ons kantoor heeft dit onder meer geleid tot de Litigation Valuator, die in 2018 een Computable Award heeft gewonnen. De relatie met onze cliënt transformeert van de advocaat als klassieke probleemoplosser richting die van trusted advisor, die veel proactiever adviseert. Advocaten moeten dus goed begrijpen hoe het bedrijf van hun cliënt is georganiseerd en wat de strategie van de onderneming is. Cliënten hebben graag een advocaat die ook tussendoor eens op de koffie komt om over en weer de ontwikkelingen te bespreken. Het vak van advocaat wordt breder en advocaten gaan een positievere rol spelen in het geheel. Innovatie kan immers alleen tot stand komen tot stand komen als je goed luistert en doorvraagt.”

Corona

Mark Brennan
Mark Brennan (Hogan Lovells)

Mark Brennan, die in zijn rol als lead innovation partner bij Hogan Lovells vanuit Washington DC verantwoordelijk is voor innovatie wereldwijd, is ook duidelijk: “Innovatie is een belangrijke reden waarom onze klanten contact met ons opnemen, en we zijn heel blij met ons goede posities in de Financial Times Innovative Lawyer Awards: we zijn uitgeroepen tot ‘Most Innovative Law Firm’ in Noord-Amerika, in Europa nemen we de tweede positie in en in Azië de derde. Innovatie betekent voor veel cliënten legal tech, maar ook nieuwe manieren van samenwerken: sommige van onze cliënten willen steeds meer betrokken worden bij de ontwikkeling van het advies en de voorgestelde oplossingen. Sommigen willen hun ideeën testen. Bedrijven willen steeds vaker eigen tools op maat die in co-creatie zijn gemaakt. Maar innovatie bij ons kantoor is nog breder: klanten kijken ook naar de mate van inclusie en diversiteit binnen een bedrijf, op welk gebied we vooroplopen.”

Natuurlijk richt ook Hogan Lovells zich momenteel op de COVID-19-uitbraak en de gevolgen daarvan voor zijn klanten. “Ook in de VS zijn onze mensen meestal op afstand aan het werk en is de vraag naar betrouwbare digitale werkomgevingen groot. We ondersteunen onze cliënten door te proberen potentiële zorgen te identificeren die ze mogelijk over het hoofd hebben gezien omdat ze druk zijn met andere dingen. Het is logisch dat problemen met de levering van producten, arbeidsrechtelijke vraagstukken en gezondheidsrecht nu gangbare thema’s zijn. Net als bij andere aspecten van innovatie, gaat het erom dat je naar je cliënt luistert en hun uitdagingen op creatieve manieren aanpakt. Zorgen voor je eigen personeel is echter net zo belangrijk: innovatie betekent goed voor je cliënten én voor je eigen mensen zorgen, vooral nu iedereen voor verschillende collectieve en individuele uitdagingen staat.”

Delen:

Het belangrijkste nieuws wekelijks in uw inbox?

Abonneer u op de Mr. nieuwsbrief: elke dinsdag rond de lunch een update van het nieuws van de afgelopen week, de laatste loopbaanwijzigingen en de recentste vacatures. Meld u direct aan en ontvang elke dinsdag de Mr. nieuwsbrief.

Meest gelezen berichten

Van onze kennispartners

Juridische vacatures

Scroll naar boven