“Weg met die ganzenveer. Ik onderteken processtukken voortaan elektronisch.” Dat schrijft advocaat Maarten Mussche (Finch Dispute Resolution) op LinkedIn. Hij verwijst daarmee naar het feit dat advocaten sinds 6 mei bij alle rechtbanken digitaal kunnen procederen in kort geding (handel en familie). Processtukken hoeven niet meer op papier te worden nagestuurd maar moeten wél worden ondertekend – zo staat dat in artikel 83 van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering, óók als er digitaal wordt geprocedeerd. De landelijke procesreglementen vereisen dat een processtuk wordt geprint, met inkt ondertekend en gescand: “Als de wet ondertekening van stukken vereist, worden deze voorzien van een originele (‘natte’) handtekening en gescand als pdf-bestand via Veilig Mailen ingediend.”
Betrouwbaar
Daar gaan de snelheid en papierbesparing, dacht Mussche. “De bestandsgrootte van het document schiet omhoog, de digitale kwaliteit omlaag. Nat ondertekenen doet veel praktische voordelen van digitaal procederen teniet.” Maar klopt die bepaling uit de procesreglementen wel? De eis van een natte handtekening lijkt Mussche in strijd met artikel 3:15a van het Burgerlijk Wetboek. “Dit artikel bepaalt dat een elektronische handtekening, mits (kort gezegd) voldoende betrouwbaar, dezelfde rechtsgevolgen heeft als een handgeschreven handtekening. Het procesreglement doet daar niet aan af.”
Scheve scans
Kortom: elektronisch ondertekenen van processtukken is al jaren mogelijk, ook in niet-digitale procedures. Toch ziet Mussche dat er zelden gebruik van wordt gemaakt. “Ook niet door mij.”
Mussche roept zijn collega’s op: laten we er gewoon mee beginnen. “Ik ben wel klaar met de scheve scans, ontbrekende pagina’s en onleesbare afbeeldingen die ik soms ontvang. Voorzieningenrechters zitten daar ongetwijfeld ook niet op te wachten.”
Advocatenpas
Cassatieadvocaat Menno Bruning zegt dat dit in civiele cassaties al gebeurt sinds maart 2017. “Digitale ondertekening met de advocatenpas maar met gescande ingekopieerde handtekening onderaan procesinleiding in vorderingszaken (en sinds 2019 ook in verzoekzaken).” In het procesreglement van de Hoge Raad staat niet de eis van de natte handtekening. Advocaat Nicole de Boer (Ploum) haalt er het Besluit Elektronisch Procederen bij: een gewone elektronische handtekening is mogelijk, ‘tenzij bij procesreglement een gekwalificeerde of geavanceerde elektronische handtekening is voorgeschreven’. Dat lijkt duidelijk, maar toch vraagt zij hoe de Rechtspraak hier tegenaan kijkt.
Herstelmogelijkheid
“Op de fysieke advocatenpas kan een beroepscertificaat worden ingesteld”, reageert Wouter Dammers (Lawfox Advocaten). “Dit certificaat heeft betrouwbaarheidsniveau Hoog. Dit stelt advocaten in staat om documenten rechtsgeldig digitaal te ondertekenen. Daardoor kan je geheel digitaal werken en hoef je documenten niet eerst te printen, met een pen te ondertekenen en weer in te scannen.” Gaat het toch mis bij de Rechtspraak? “Mijn ervaring is dat de rechtspraak daarmee praktischer omgaat dan wij advocaten denken”, aldus Len Huard (Dutch Advocaten). “In het ergste geval krijgt men een herstelmogelijkheid. Overigens zie je bij een goede printer nauwelijks het verschil tussen een natte of digitale handtekening.”
