Naar verwachting zijn uiterlijk eind 2019 alle politieregio’s begonnen met de intensivering van afdoeningsbijstand, waarbij de advocatuur wordt betrokken bij het opleggen van een aantal strafbeschikkingen. Dat schrijven de ministers Grapperhaus (JenV) en Dekker (rechtsbescherming) in een brief aan de Tweede Kamer, naar aanleiding van de motie van CDA-Kamerlid Van Dam. De advocatuur werkt volgens hen aan een snelle realisatie mee, mits de vergoeding voor deze bijstand adequaat is.
In zijn motie vroeg Van Dam c.s. de regering er zo snel mogelijk voor te zorgen dat de advocatuur structureel betrokken wordt bij het opleggen van alle strafbeschikkingen van misdrijfzaken die via de ZSM-werkwijze worden opgelegd. Met dit in 2012 landelijk uitgerolde ZSM-programma (Zorgvuldig, Snel en op Maat) willen politie, OM en ketenpartners veel voorkomende criminaliteit daadkrachtig, snel, passend en efficiënt aanpakken en zo het vertrouwen van de samenleving in de strafrechtketen versterken. In de ZSM-werkwijze wordt na aanhouding van de verdachte zo snel mogelijk over het afdoeningstraject beslist. Waar mogelijk wordt meteen een afdoeningsbeslissing genomen.
In zijn motie schrijft Van Dam onder meer dat een groot deel van de strafbeschikkingen voor misdrijven uitgevaardigd wordt binnen de context van de ZSM-werkwijze en dat verdere betrokkenheid van de advocatuur bij de afdoening van misdrijfzaken in het kader van ZSM zal bijdragen aan de juridische kwaliteit van en het draagvlak voor de op te leggen strafbeschikking.
Rechtsbijstand in alle ZSM-zaken
In een door de Kamer gevraagde update over de uitvoering van de motie stellen Grapperhaus en Dekker dat het betrekken van de advocatuur bij het opleggen van een aantal strafbeschikkingen niet nieuw is. “Er zijn al vormen van afdoeningsbijstand bij de OM-strafbeschikking wettelijk geregeld.” (..) “Het is bovendien sinds oktober 2015 staand beleid van het OM dat een door het OM opgelegde strafbeschikking in de vorm van een geldboete enkel direct (ter plekke) kan worden betaald indien de verdachte is voorzien van rechtsbijstand.” Bij de uitvoering van de motie zal bij deze vormen van afdoeningsbijstand worden aangesloten. “Dit past bij de al lopende intensivering van rechtsbijstand in ZSM-zaken. Dat betekent dat in de gevallen dat het OM bij misdrijven voornemens is om de zaak middels een strafbeschikking af te doen de verdachte (desgewenst) voorzien wordt van rechtsbijstand door een advocaat. Daarmee wordt bereikt dat alle verdachten van een misdrijf wier zaak binnen ZSM-werkwijze met een strafbeschikking wordt afgedaan, daaraan voorafgaand rechtsbijstand van een advocaat aangeboden krijgen.”
Vertrouwen
De bewindslieden beloven dat alle ketenpartners hun uiterste zullen best doen om de intensivering van afdoeningsbijstand zo snel mogelijk te realiseren. De Orde van Advocaten werkt daaraan actief mee, constateren zij, onder de voorwaarde dat de vergoeding van deze bijstand adequaat is. Volgens de ministers zijn ze nog in gesprek met de Orde over de hoogte van deze vergoeding. “We hebben het vertrouwen dat we tot goede afspraken zullen komen.”
In de regio’s Rotterdam en Zeeland West-Brabant is al gestart met de intensivering van afdoeningsbijstand. De daar opgedane ervaringen zullen worden gebruikt bij de invoering in andere regio’s. Naar verwachting zullen in de loop van het najaar steeds meer regio’s volgen, zodat uiterlijk eind 2019 alle regio’s een begin hebben gemaakt met de intensivering. Na het zomerreces zullen de ministers de Kamer informeren over de vorderingen.
