De AG erkent dat de (juridische) praktijk behoefte heeft aan informatie over lopende civiele procedures. Zo kan het voor een partij van belang zijn om te weten of tussen andere partijen een procedure aanhangig is, en om deze te volgen om op grond daarvan haar strategie te bepalen. Ook advocaten kunnen er belang bij hebben om procedures te volgen waarvan zij het bestaan kennen. Door de procedure te ‘observeren’ kunnen zij beoordelen of het in het belang van hun cliënt is om actie te ondernemen.
Commissie cassatie in het belang der wet
Advocatenkantoor Taylor Wessing stelde eerder de vraag of gerechten op grond van (inter)nationale wetgeving op het gebied van openbaarheid van rechtspraak gehouden zijn om aan derden, op verzoek, gegevens over lopende civiele procedures te verstrekken. Dat werd onder de aandacht gebracht van de Commissie cassatie in het belang der wet. Die heeft daarover positief geadviseerd aan de procureur-generaal bij de Hoge Raad. Dat heeft nu geresulteerd in deze vordering tot cassatie in het belang der wet. Mr. schreef al eerder over deze zaak.
Roljournaal
De AG constateert dat (proces)informatie nu alleen is te vinden in het zogenoemde roljournaal. Dat is echter uitsluitend toegankelijk voor advocaten, en dan alleen in hun eigen zaken en die van kantoorgenoten. Het roljournaal is bovendien alleen op zaaknummer doorzoekbaar. Het publiek heeft nu geen toegang tot informatie over aanhangige civiele zaken, behalve door middel van het uittreksel van de rol dat voor een ieder in het gerechtsgebouw ter inzage wordt gelegd. In dat uittreksel staat echter niet vermeld wanneer bijvoorbeeld in een zaak een mondelinge behandeling plaatsvindt.
Beginsel van openbaarheid van rechtspraak
Derden kunnen nu dus niet achterhalen of tussen bepaalde partijen een lopende procedure aanhangig is, welk zaaknummer een procedure heeft gekregen, of daarin een zitting of behandeling is gepland en wanneer die zitting dan plaatsvindt. Telefonische verzoeken aan de griffies leveren niet altijd het gewenste resultaat op: de ene griffie werkt mee, de andere weigert informatie te verschaffen. Dat derden in het geheel geen toegang hebben tot informatie over lopende civiele zaken staat volgens de AG haaks op het beginsel van openbaarheid van rechtspraak.
Onaanvaardbaar
Dat alles vindt de AG onaanvaardbaar. De huidige gang van zaken is niet verenigbaar met de eisen die aan de openbaarheid van rechtspraak moeten worden gesteld. Het staat ook in contrast met de praktijk van de Europese gerechten. De AG beveelt aan dat de Raad voor de rechtspraak ten behoeve van de rechtbanken en de gerechtshoven een richtlijn opstelt om zo tot een uniform en (ook voor de griffies en afdelingen communicatie) werkbaar beleid te komen over het in beginsel verschaffen van informatie over aanhangige civiele zaken. Daarbij moet wel rekening worden gehouden met privacyaspecten van de procespartijen. Ook de Hoge Raad zal volgens de AG zo’n richtlijn moeten opstellen voor zaken die bij de Hoge Raad aanhangig zijn.
Grondwet
De basis voor een verplichting tot het verstrekken van informatie over aanhangige zaken ligt volgens de AG in de bestaande wetgeving, waaronder de Grondwet, en rechtspraak over de openbaarheid van de behandeling van een zaak op de zitting.
Het is nog niet bekend wanneer de Hoge Raad over deze kwestie uitspraak doet.
