Recent verscheen het nieuwsbericht op de website van het Ministerie van Financiën dat NS een bestaande leaseconstructie met een Ierse vennootschap gaat afbouwen. De treinen die nu over de Nederlandse rails rijden, zo is te lezen, staan in Ierland op de balans. Misschien is dit de on- en langverwachte verklaring voor treinen die te laat op het perron verschijnen: het rollende materieel moet helemaal uit Ierland komen!
Voor fiscalisten, ook degenen die niet met het OV gaan, is dit alles geen verrassing. Bedrijven plegen handig gebruik te maken van routes om belasting te ontwijken. Hoewel doorgaans keurig binnen de grenzen van de wet, kan dit wel strijden met de strekking daarvan. Maar de geest van de wet bepaalt niet ‘wie, ‘waar’, ‘waarover’ belasting betaalt. Omgekeerd kent de geest van de wet ook geen aftrekposten toe. De belastingwet is dus leidend.
De huidige samenleving vraagt echter meer van belastingbetalende burgers en bedrijven. In een periode van austerity is iedere euro welkom. En wat al helemaal moeilijk kan worden verkocht, is dat belastingbetalers die niets te ‘routen’ hebben, keurig belasting betalen, terwijl zij die deze mogelijkheid wel hebben daarvan naar hartenlust gebruik lijken te (kunnen) maken. De OESO, G20 en EU zijn druk bezig om deraillerende vormen van belastingontwijking aan te pakken. De opstelling van de Nederlandse overheid in dit debat berust op een verstandig tweesporenbeleid: (i) Nederland denkt actief mee over het tegengaan van belastingontwijking, maar (ii) kan maatregelen alleen effectief invoeren bij een internationaal gecoördineerde aanpak.
Nadeel van deze opstelling is dat actie lang op zich kan laten wachten. Hoewel de afbouw van de leasestructuur tot 2024 duurt, is de voortvarendheid bij NS opvallend. De bespoediging is wellicht te verklaren vanuit de aandeelhoudersrol van het Ministerie van Financiën. Interessant is wat dit voorbeeld gaat betekenen voor gemeenten, waterschappen en andere (semi-)publieke organisaties die aan tax planning doen. In het verleden heeft de staatssecretaris van Financiën een kritisch geluid afgegeven aan publieke organisaties. Met de voorgestelde vennootschapsbelastingplicht van overheidsbedrijven gaat dit een actueel thema worden. Het goede voorbeeld bij NS zou voor de verandering de vertraging wel eens drastisch kunnen verminderen…
