Vanaf Utrecht Centraal vertrokken we in de vroege ochtend om de eerste zitting van de Ondernemingskamer van de dag bij te wonen. Voor sommigen onder ons was het zó vroeg dat het een uitdaging was om de ogen open te houden. Bij aankomst in Amsterdam wachtte ons een veiligheidscontrole die deed denken aan Schiphol. Eenmaal binnen in het gebouw leidde een bode ons naar de publiekstribune, waar we de zitting konden volgen, afgescheiden door een glazen wand. We waren niet de enige toeschouwers; ook familieleden van de betrokken partijen waren aanwezig, wat een extra laag aan de ervaring toevoegde. De impact van de zaak op de mensen rondom de betrokkenen was duidelijk merkbaar.
Ondernemingskamer
De Ondernemingskamer, een bijzondere Kamer van het Gerechtshof Amsterdam, heeft een unieke rol binnen het Nederlandse rechtssysteem met zijn focus op geschillen in het ondernemingsrecht. Voor de leden van het Molengraaff Dispuut was het bezoeken van deze Kamer een waardevolle ervaring. Enige kennis van het insolventierecht en ondernemingsrecht waren vereist; de zaak ging over een curator die een enquête wilde instellen tegen een gefailleerde rechtspersoon. Het recht van enquête is een juridisch instrument om onderzoek te doen naar het beleid en de gang van zaken binnen een rechtspersoon, zoals een besloten vennootschap (bv). Het is bedoeld om transparantie en verantwoording binnen bedrijven te bevorderen en wordt vaak gezien als een ultiem middel om de waarheid boven tafel te krijgen bij vermoedens van wanbeleid of interne conflicten.
De zaak
Onder andere aandeelhouders, vakbonden en, zoals in ons geval, de curator kunnen de Ondernemingskamer verzoeken om een enquête door middel van een verzoekschrift. In de zaak waar wij zijn geweest, ging het om twee bedrijven: Light Year en Friends of Light Year Holding B.V. Het eerstgenoemde bedrijf is een Nederlandse zonnewagenstart-up, dat in januari failliet ging na uitbreiding. Een financier trok zich op het laatste moment terug, wat resulteerde in het faillissement. Bij het faillissement verloren ongeveer 500 werknemers hun baan. De holding BV – Friends of Light Year – ging pas in mei dit jaar failliet nadat de investeerders om de door hen geïnvesteerde 180 miljoen hadden gevraagd. Het is de curator van de Friends of Light Year Holding B.V. die nu een onderzoek wenst in te stellen naar het beleid en de gang van zaken.
De Ondernemingskamer heeft de bevoegdheid om, op basis van het verzoek, onmiddellijke voorzieningen te treffen voor het herstel en de orde van een vennootschap. Dit kan variëren van het schorsen of ontslaan van bestuurders tot het aanwijzen van een nieuwe bestuurder, of in extreme gevallen zelfs het ontbinden van de rechtspersoon. Het enquêterecht onderscheidt zich binnen het Nederlandse rechtssysteem van het Angelsaksische rechtsstelsel, waar geen vergelijkbare regeling bestaat die de rechterlijke macht zulke uitgebreide bevoegdheden geeft om direct in te grijpen in een vennootschap.
De onderlinge verhoudingen tijdens de zitting kwamen op een opmerkelijke wijze tot uiting. Een voorbeeld hiervan was het verdelen van de pleitnota’s door de advocaten van beide partijen. Dit proces volgt een specifieke volgorde, waarbij normaal gesproken wordt gestart met de voorzitter van de Ondernemingskamer. Tijdens deze procedure ontstond er een klein probleem, wat duidelijk niet op prijs werd gesteld. Verder begon de advocaat van de curator met een langdurig pleidooi, iets wat de advocaat van Light Year te lang vond duren. Deze laatste onderbrak met een verzoek aan de voorzitter om de voordracht te versnellen, wat de voorzitter echter niet waardeerde. Hij benadrukte dat hij de enige was die de leiding had over het verloop van de zitting. Uiteindelijk, na een lichte versnelling van het pleidooi door de curators advocaat, besloot de voorzitter dat het genoeg was en verzocht de advocaat om af te ronden. Hoewel ongeveer zeven pagina’s van de nota onbesproken bleven, werd het pleidooi als afgerond beschouwd.
Vervolg van de trip
Na afloop van de zitting leidde een medebestuurder van het Molengraaff Dispuut ons door Amsterdam met een ‘legal walking tour’. We verkenden het historische centrum van de stad, waar we meer leerden over de lokale handelsgeschiedenis, de oorsprong van de Naamloze Vennootschap (nv), en enkele opmerkelijke juridische uitspraken. Onze ochtend werd afgerond met een heerlijke lunch in restaurant ‘In de Waag’.
Heb je vragen over studeren in Utrecht of ben je geïnteresseerd in meer informatie over de studievereniging? Aarzel dan niet om contact op te nemen.