Het BFT startte het onderzoek naar de door Oranje gepleegde fraude vorig jaar oktober. In maart van dit jaar kwam de zaak naar buiten; Pels Rijcken maakte toen bekend dat Oranje miljoenen had verduisterd. Hij boekte geld van cliënten, waaronder de Nederlandse Staat, over naar eigen bankrekeningen.
Ongekende fraude
Het BFT noemt de fraudezaak in een persbericht naar aanleiding van het nu afgeronde onderzoek “ongekend in de notariële wereld”. (Het rapport wordt vanwege onder de geheimhoudingsplicht van de toezichthouder niet integraal gepubliceerd). De onderzoekers van het BFT komen tot de conclusie dat de fraude van Oranje in ieder geval sinds 2003 gaande was, en dat er een tekort van circa elf miljoen euro is ontstaan op de derdenrekening van het notariaat van Pels Rijcken.
Nadat Pels Rijcken Oranje vorig jaar schorste vanwege strafrechtelijk onderzoek naar de fraude maakte hij een eind aan zijn leven. Volgens de BFT pleegde hij de fraude alleen; er zijn geen aanwijzingen gevonden dat daar andere notarissen bij betrokken waren of dat zij profijt hadden van de fraude.
Beroepsnormen geschonden
Maar het BFT vindt dat Pels Rijcken wel tekort is geschoten in het voorkomen van fraude. Zo werden de eigen kantoorregels niet toegepast en ontbrak het noodzakelijke collegiale toezicht op de derdenrekening, waardoor niet op tijd werd gezien dat geld van cliënten werd verduisterd. Meerdere medewerkers hebben volgens de toezichthouder beroepsnormen geschonden. Het BFT zal deze normschendingen voorleggen aan de tuchtrechter.
Notariaat wordt afgestoten
Pels Rijcken maakte vorige week bekend het notariaat af te stoten en zich alleen nog te richten op de advocatuur. Het notariaat telt dertien medewerkers. Het kantoor schrijft in een verklaring op de eigen site dat het zijn notarissen in deze tuchtprocedure zal bijstaan en ondersteunen. “Dat onze kantoororganisatie op onderdelen gebreken vertoonde, trekken wij ons allemaal aan. We hebben ook het Bureau Financieel Toezicht laten weten dat wij het verschrikkelijk vinden wat er is gebeurd, dat het nooit had mogen gebeuren en dat het om reflectie vraagt, nu en voor de langere termijn.”
Veranderingen
Inmiddels is men bij Pels Rijcken al op meerdere fronten veranderingen aan het doorvoeren. Zo gaat een risk, compliance en financial officer deel uitmaken van het bestuur, en komt er een raad van commissarissen. Het BFT doet een aantal aanbevelingen. De toezichthouder dringt aan op het creëren van een open kantoorcultuur, waarbij het hebben van een interne klachtenregeling en een vertrouwenspersoon noodzakelijk is. Verder moeten de processen binnen de financiële administratie worden aangescherpt en compliance moet een structurele inbedding krijgen.
Pijnlijk en confronterend
In een reactie op het onderzoek zegt bestuursvoorzitter Sandra van Heukelom-Verhage: “Met de afronding van dit onderzoek van het BFT werken we toe naar de afsluiting van een periode die pijnlijk en confronterend was. We beseffen ook dat we aan het begin staan van een nieuwe periode, waarin risk, compliance en een open kantoorcultuur hoog op onze agenda staan en blijvend onze aandacht zullen hebben.”
