Waarom heet het boek ‘Dierenriem van de advocatuur’? Bent u zo astrologisch aangelegd of staat u met beide benen op de grond?
“Leuke vraag! Maar het boekje is geen horoscoop. Het ‘saaie’ antwoord is dat ik mijn boek heb gebaseerd op gedragswetenschappelijke bronnen en astrologie geen wetenschap is. De naam dierenriem vond ik passend omdat ik bepaalde gedragstypes van advocaten heb uitvergroot door ze het karakter van een dier te geven. Ook dat is enigszins misleidend, want het boek gaat niet over karakters maar over gedrag. Gedragskenmerken zijn iets anders dan vastomlijnde karaktertrekken welke in de sterren geschreven staan. Jouw karakter kan je niet wezenlijk veranderen maar je gedrag kan variëren afhankelijk van de positie waarin je verkeert en interne of externe prikkels die je ervaart. Bovendien heb je altijd een keuze om je anders te gedragen dan je intuïtie je ingeeft. Dat noem ik strategisch communiceren. En daar gaat mijn boek over.”
U schrijft vermakelijk welke advocaten we kunnen tegenkomen. Een straatvechter, een pitbull zelfs, een rat, een arrogante advocaat van de Zuidas… Gezellig daar, in de balie.
“Wie zegt dat de balie gezellig is? Misschien tijdens de jongebaliebijeenkomsten, maar in onze beroepsuitoefening worden we geconfronteerd met de harde werkelijkheid waarin advocaten vaak ongezeglijke opponenten zijn, soms ronduit intimiderend of types die je het bloed onder de nagels vandaan halen. Het is niet alleen goed om je daar tegen te wapenen, maar ook om erover na te denken hoe je kunt voorkomen dat er tussen de advocaten een machtsstrijd ontstaat waar de cliënten niet bij gebaat zijn. Daarvoor is nodig om het gedrag van de ander goed te analyseren en daarnaast aan zelfreflectie te doen. Met vragen als: waarom ben ik allergisch voor een bepaald type? Is het effectief om mijn gedrag door die allergie te laten leiden? Zo nee, hoe moet ik me dan opstellen?”
In uw boek komt u met acht advocaattypes. Welke past het meest bij u zelf, en welke helemaal niet? Kunt u dat toelichten?
“Ik streef ernaar om een betrouwbare beer te zijn. Maar helaas lukt dat niet altijd en val ik ook wel eens uit mijn rol. Dan neemt de gorilla het zomaar over. En soms probeer ik de giraffe uit te hangen om strijdende partijen bij elkaar te brengen in mijn rol als tijdelijk bestuurder, aangesteld door de Ondernemingskamer.”
Waarom wilde u met dit boek een soort leidraad samenstellen over hoe om te gaan met (lastige) advocaten? U speelt uw tegenstander er wel mee in de kaart.
“Het is goed als advocaten kennis en ervaring delen en elkaar scherp houden. Daarmee is het belang van rechtspleging gediend. Daarnaast is het voor iedereen vaak heel frustrerend als advocaten een bord voor hun kop hebben en geen enkel inzicht hebben in de complexiteit van menselijke communicatie. Zoals ik in mijn boek schrijf, ligt cognitieve dissonantie dan op de loer. Dat levert doorgaans alleen maar negatieve energie op en maakt het bereiken van een tussenpartijdige oplossing vrijwel onmogelijk. De meeste (civiele) rechtszaken eindigen in een schikking, dus onderhandelingsvaardigheden zijn minstens even belangrijk als juridische kennis. Als advocaten tijdens onderhandelingen effectiever communiceren, zullen ze beter kunnen vaststellen waar de zone van mogelijke overeenstemming is.”
In de kern gaat het boek over communicatiestijlen en conflictbeheersing. Advocaten zouden dat toch moeten beheersen. Uit uw boek blijkt eerder het tegendeel.
“Het klopt dat advocaten vaak mondig en eloquent zijn, maar van gedragswetenschap hebben ze dikwijls weinig kaas gegeten. Als advocaten zijn we vooral gericht op de (juridisch) inhoud en willen we graag onze kennis en vaardigheden etaleren. Ook willen we anderen overtuigen van ons gelijk en onoverwinnelijkheid uitstralen. En we willen ten koste van alles vermijden dat we door onze wederpartij worden overtroefd. Deze eigenschappen gaan ten koste van ons inlevingsvermogen in iemand die een andere mening of belang heeft. Daarnaast hebben we te weinig oog voor het communicatieproces. En zelfreflectie is ook een dingetje. Het is toch vaak veel zenden en weinig ontvangen. Dat gold ook heel lang voor mij. Ik durf overigens niet met stelligheid te beweren dat ik op het vlak van communicatie bewust bekwaam ben, denk dat het nog steeds vaak bewust onbekwaam is. Maar dat is al een stuk beter dan onbewust onbekwaam.”
Als u het voor het zeggen had…
“Dan wordt communicatie en conflictgedrag een verplicht vak op de middelbare school.”
Wie of wat is uw bron van inspiratie?
“Dat vind ik een lastige vraag. Ik heb geen idolen. Alle mensen hebben wel iets positiefs en negatiefs, ik voel geen neiging om iemand na te volgen. Mijn drijfveer is dat ik me steeds wil blijven ontwikkelen. Ik denk dat dit voor mij een soort bron van de eeuwige jeugd is. Stilstand is achteruitgang. Als je stopt met jezelf ontwikkelen, is dat het begin van het verval.”
Welk boek las u het laatst?
“Een biografie over Timothy Leary, die na het construeren van de Roos van Leary een markante figuur in de hippie-movement is geworden en in de jaren zestig in de Verenigde Staten op grote schaal experimenteerde met psychedelische drugs zoals LSD. Aanvankelijk bij Harvard vanuit een wetenschappelijke invalshoek, maar gaandeweg vooral ook als gebruiker. Een fascinerende man.”
Wat staat er bovenaan op uw bucketlist?
“Communicatietraining geven aan advocaten.”
Met welke beroemdheid zou u 24 uur willen doorbrengen in een gevangeniscel?
“Getver. Als ik naar de gevangenis moet, dan liever alleen in een cel.”
Benieuwd naar de studententijd van Bruno Tideman? Kijk hier.
