Vooral handig toch, dat partijen arbiters of bindend adviseurs kunnen benoemen met specifieke kennis en deskundigheid?
“Een belangrijk voordeel van arbitrage en bindend advies ten opzichte van overheidsrechtspraak is dat partijen arbiters of bindend adviseurs kunnen benoemen vanwege bepaalde kennis en deskundigheid of vanwege kennis van de in de betreffende branche geldende handelsgebruiken. Het kan dan om niet-juridische materiedeskundigheid gaan (denk aan ingenieurs of accountants die optreden als arbiters of bindend adviseurs) of kennis van of ervaring met bepaalde type geschillen (bijvoorbeeld in het verzekeringsrecht). Uit een aantal onderzoeken van Queen Mary University Londen in samenwerking met verschillende internationale advocatenkantoren volgt ook dat dit een belangrijke reden is om in internationale commerciële geschillen te kiezen voor arbitrage boven een procedure bij de overheidsrechter. Deskundigheid in het scheidsgerecht of bindendadviescollege is om verschillende redenen waardevol. Deskundige arbiters en bindend adviseurs zullen stellingen, rapporten, tekeningen en berekeningen beter kunnen beoordelen en in dat verband de juiste vragen stellen om te komen tot een beslissing. De aanwezige deskundigheid kan ook tot gevolg hebben dat het leveren van bewijs door partijen niet altijd nodig is, omdat zij als gevolg van eigen wetenschap zelfstandig een eigen oordeel kunnen vormen. Soms zal hiervoor eigen onderzoek noodzakelijk zijn. Arbiters en bindend adviseurs, die tevens deskundigen zijn, zullen hiertoe beter in staat zijn doordat zij weten naar welke feiten zij onderzoek zouden moeten verrichten, wil het geschil werkelijk worden beslecht. De deskundigheid in het scheidsgerecht of bindendadviescollege voorkomt uitvoerige bewijslevering.”
Maar er zijn blijkbaar ook nadelen aan verbonden. Wat zijn de risico’s?
“Het gebruik van eigen wetenschap en onderzoek ter verkrijging daarvan is inderdaad niet zonder risico’s. Met name de beginselen van procesrecht die ook gelden voor arbitrage en bindend advies kunnen daardoor in het gedrang komen. In dit verband moet met name worden gedacht aan het beginsel van onafhankelijkheid en onpartijdigheid en het beginsel van hoor en wederhoor. Ook is het denkbaar dat arbiters en bindend adviseurs de opdracht schenden doordat zij de feitelijke grondslag aanvullen. Dit kan consequenties hebben voor de afdwingbaarheid en geldigheid van een arbitraal vonnis of een bindend advies.”
Hoe kunnen die risico’s worden ingedamd?
“De rechtspraak heeft kaders gegeven ter voorkoming van deze risico’s. Zo wordt de eis gesteld dat wordt ingestemd met gebruik van eigen wetenschap en met zelfstandig feitelijk onderzoek door arbiters en bindend adviseurs en moeten de beginselen van burgerlijk procesrecht en dan met name het beginsel van hoor en wederhoor in acht worden genomen. Anders dan in bepaalde buitenlandse reglementen is in de reglementen van de Nederlandse instituten (zoals het NAI, UNUM en de Raad voor arbitrage in bouwgeschillen) geen bevoegdheid neergelegd tot gebruik van eigen wetenschap of het verrichten van zelfstandig feitelijk onderzoek, waarmee partijen dan hebben ingestemd. Hierdoor blijft het voordeel van deskundigheid in een scheidsgerecht of bindend adviescollege beperkt tot het beter begrijpen en beoordelen van stellingen en bewijsstukken van partijen. Om die reden heb ik tijdens mijn oratie de oproep gedaan aan de Nederlandse arbitragegemeenschap om in gesprek te gaan of in de reglementen van de Nederlandse instituten een bevoegdheid moet worden neergelegd tot het gebruik van eigen wetenschap en het verrichten van zelfstandig feitelijk onderzoek.”
Tot afgelopen zomer was u behalve wetenschapper ook advocaat (bij NautaDutilh). Trekt de theorie toch meer dan de praktijk?
“Ik heb afgelopen jaren inderdaad wetenschap gecombineerd met het zijn van advocaat. De kruisbestuiving tussen wetenschap en praktijk was erg nuttig, zeker op het vakgebied van geschilbeslechting. Het is alleen lastiger om naast een drukke praktijk grotere wetenschappelijke projecten op te pakken waar mijn hart ook sneller van gaat kloppen. Nu probeer ik met een voet in de praktijk te blijven staan als raadsheer-plaatsvervanger bij het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden en als arbiter.”
Wat is niet over u bekend dat wel interessant is?
“Ik had heel graag profsporter willen worden. Helaas had ik nergens echt talent voor. Ik vind het daarom heel erg leuk om als lid van de reglementscommissie van de KNVB in een sportorganisatie mee te kunnen kijken. Hoog op mijn bucketlist staat ook het bijwonen van de Olympische zomerspelen en dan non-stop sport kijken. Heerlijk!”
Welk boek las u het laatst?
“Ik las gisteren nog het boek Samen hier van Oliver Jeffers aan mijn dochter voor. Het is een kinderboek dat ik van het CPO voor mijn dochter heb gekregen. Het is een heel mooi boek dat ingaat op voor deze tijd belangrijke thema’s als duurzaamheid, inclusiviteit en samenhorigheid en kinderen aanmoedigt de wereld te ontdekken en daarbij niet te vergeten om tips aan anderen achter te laten.”
Als u het voor het zeggen had, dan…?
“Zou ik nog meer aandacht besteden aan inclusiviteit. Voor studenten met bijvoorbeeld verschillende culturele achtergronden zijn er nog steeds te weinig voorbeelden in onder andere advocatuur, rechterlijke macht en wetenschap. Dat zou ik graag veranderen door bepaalde mogelijke drempels weg te nemen. Inclusiviteit is voor de praktijk van belang. Zo blijkt bijvoorbeeld uit internationaal onderzoek uit 2021 dat diversiteit kan bijdragen aan de kwaliteit van arbitrage.”
