Een jaar geleden schreef collega Boogaard op deze plaats over stoom en kokend water in de senaat. Het ging toen over het Woonakkoord, dat dankzij senator Duivesteijn bijna onderuit ging. Het liep met een sisser af.
Inmiddels lijkt de decembermaand uit te groeien tot het jaarlijkse afdelingsuitje voor Eerste Kamerleden, met het traditionele kleiduivenschieten op de coalitie als voornaamste activiteit. Senator Duivesteijn is na twee edities nog ongeslagen. Deze keer was het raak met de wijziging van de Wet marktordening gezondheidszorg. In de volksmond: de beperking van de vrije artsenkeuze. Hoewel de kwestie vakkundig was afgehecht in het regeerakkoord en de afspraken met de gedoogconstructie ‘C3’, leed het wetsvoorstel schipbreuk in de senaat. Opnieuw (mede) dankzij senator Duivesteijn.
In het staatsrecht heet het na zulke precedenten dan al snel dat sprake is van een conventie. Dat, uit Westminster geïmporteerde verschijnsel, wordt wel gedefinieerd als non-legal, generally agreed rules about the relations between organs of government.
Het meest aansprekende, maar ook meest omstreden voorbeeld, is de conventie dat de senaat het politieke primaat aan de Tweede Kamer laat. De nieuwe conventie-Duivesteijn staat daar haaks op: met Kerst schiet de Eerste Kamer altijd even uit het keurslijf van de chambre de réflexion om wat rake klappen aan de machthebbers uit te delen. Dat laatste is natuurlijk niet handig, ondermijnt op termijn zelfs de stabiele werking van het parlement, maar past wel bij de realiteit. Die kenmerkt zich door verharding én verkaveling van het politieke landschap.
De tijd lijkt daarom rijp voor een conflictenregeling. Diverse landen kennen daar, elk op hun eigen manier, varianten van. Zo’n regeling hoeft niet in de Grondwet of zelfs maar geschreven te zijn. Zolang zij de (beperkte) politieke rol van de senaat maar respecteert.
Voor zuivere kwaliteitstoetsing van wetsvoorstellen ligt een grotere rol voor de Raad van State de Rekenkamer of zelfs een eventueel constitutioneel hof meer voor de hand. Die conventie-Duivesteijn gaat trouwens ook niet meer weg. Zelfs als de PvdA-senator de Kamer verlaat. Elke partij heeft namelijk zijn Duivesteijns. Gelukkig, zou ik zeggen.
