De Toeslagenaffaire: Belastingdienst schendt kernbeginselen van de AVG

Dat de Belastingdienst grove fouten heeft gemaakt in de Toeslagenaffaire is inmiddels alom bekend. Ook op privacyrechtelijk gebied heeft de Belastingdienst het bont gemaakt door bijna alle kernbeginselen van de AVG te schenden, zoals blijkt uit onderzoek door de Autoriteit Persoonsgegevens (AP).
(foto: Depositphotos-JoepPoulssen)

De Fraude Signalering Voorziening (FSV) is een applicatie die sinds november 2013 door de Belastingdienst werd gebruikt. Feitelijk is het een zwarte lijst met personen die (vermoedelijk) belasting- of toeslagenfraude hebben gepleegd. De informatie (zgn. ‘signalen’) in de FSV komt zowel van binnen als van buiten de Belastingdienst, zoals tips van burgers en meldingen van de politie. De FSV werd vervolgens voor allerlei doeleinden geraadpleegd, bijvoorbeeld bij de beoordeling van belastingaangiftes. Mensen weten bovendien vaak niet dat zij in de FSV staan, terwijl de registratie grote (financiële) gevolgen kon hebben.

Eind februari 2020 publiceerden Trouw en RTL een intern document van de Belastingdienst met daarin het resultaat van een gegevensbeschermingseffectbeoordeling (zie art. 35 AVG). In dit document wordt geconcludeerd dat de FSV niet voldoet aan de AVG. De applicatie wordt daarom eind februari 2020 uitgezet. De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) is vervolgens in maart 2020 een onderzoek gestart, waarvan de resultaten nu bekend zijn gemaakt. De conclusies van de AP zijn bikkelhard: de FSV had nooit gebruikt mogen worden en het gebruik ervan heeft geleid tot ernstige schendingen van de kernbeginselen van de AVG. Samengevat gaat het op de volgende punten mis:

  • Vanaf de start is niet duidelijk voor welk doel de persoonsgegevens in de FSV worden verwerkt; hierdoor is allerlei informatie verwerkt die door de verschillende afdelingen van de Belastingdienst voor verschillende doeleinden werd gebruikt (strijd met art. 5 lid 1 aanhef en onder b AVG);
  • De FSV bevatte onjuiste en niet-geactualiseerde persoonsgegevens. Mensen konden zonder onderzoek tot fraudeur worden bestempeld. Wanneer uit onderzoek bleek dat zij dit niet waren, werd dit vaak niet aangepast in de FSV (strijd met art. 5 lid 1 aanhef en onder d AVG);
  • De informatie werd veel te lang bewaard: de FSV bevatte een half miljoen signalen met gegevens over 244.273 personen. Signalen werden niet verwijderd en signalen die via een andere applicatie vanaf 2000 waren verwerkt, zijn ook opgenomen in de FSV (strijd met art. 5 lid 1 aanhef en onder e AVG);
  • Een grondslag voor het verwerken van de persoonsgegevens ontbrak, nu de verwerking van persoonsgegevens in de FSV niet noodzakelijk was voor de uitvoering van de publieke taken die aan de Belastingdienst zijn opgedragen (strijd met art. 5 lid 1 aanhef en onder a jo. art. 6 lid 1 AVG);
  • De toegangsbeveiliging van de FSV was ondermaats en er werd niet bijgehouden wie welke persoonsgegevens had ingezien, aangepast en/of geëxporteerd uit de FSV (strijd met art. 32 lid 1 AVG);
  • De Functionaris voor de Gegevensbescherming is veel te laat betrokken bij de gegevensbeschermingseffectbeoordeling (strijd met van art. 38 lid 1 jo. art. 35 lid 2 AVG), waardoor het interne toezicht is ondermijnd.

In een officiële kabinetsreactie stelt staatssecretaris Vijlbrief dat de conclusies van de AP “hard en ernstig” zijn, maar dat hij deze volledig onderschrijft. De AP gaat zich nu buigen over handhavingsmaatregelen en gelet op de toon van de AP in de media (zie bijvoorbeeld de speech van Wolfsen bij de presentatie van de onderzoeksresultaten) kan ik mij niet aan de indruk onttrekken dat een flinke boete en een dwangsom zullen worden opgelegd om ervoor te zorgen dat de problemen nu echt worden opgelost.

Delen:

Het belangrijkste nieuws wekelijks in uw inbox?

Abonneer u op de Mr. nieuwsbrief: elke dinsdag rond de lunch een update van het nieuws van de afgelopen week, de laatste loopbaanwijzigingen en de recentste vacatures. Meld u direct aan en ontvang elke dinsdag de Mr. nieuwsbrief.

Meest gelezen berichten

Van onze kennispartners

Juridische vacatures

Scroll naar boven