Het recht en voetbal zijn twee van mijn grootste bezigheden in het dagelijks leven. De wereld van het voetbal en recht kruisen elkaar ook van tijd tot tijd. Denk aan spelers die contracten tekenen bij voetbalclubs of overeenkomsten die gesloten worden tussen zaakwaarnemers en hun spelers of recenter nog de waarde van contracten bij transfers. Het oordeel van het Hof van Justitie EU op 4 oktober 2024 over bepaalde regels van de FIFA had dan ook mijn volle belangstelling.
Achtergrond van de zaak
Het begon allemaal in 2014 toen de Franse voetballer Lassana Diarra een geschil kreeg met zijn toenmalige club Lokomotiv Moskou. Diarra’s contract werd beëindigd door de Russische club, nadat er een conflict ontstond over salarisverlagingen. De club vond dat Diarra onterecht contractbreuk had gepleegd door niet meer te komen opdagen bij zijn club. De geschillencommissie van de FIFA oordeelde ook in het voordeel van de Russische club en veroordeelde Diarra tot een boete van 10,5 miljoen euro en een schorsing van 15 maanden.
Diarra probeerde vervolgens een transfer te maken naar de Belgische voetbalclub Charleroi, omdat de FIFA weigerde Diarra een Internationale Transfer Certificaat (UTC) te geven. Dit is nodig voor spelers om bij een nieuwe club te registreren. Charleroi zag de deal ook verder niet meer zitten, omdat ze bang waren aansprakelijk gesteld te worden voor de boete die Diarra aan Lokomotiv moest betalen.
Het oordeel van het Hof van Justitie EU
De vraag die centraal stond was of de regels van de FIFA, met name die rond contractstabiliteit en compensatie bij contractbreuk, in strijd waren met de EU-wetgeving inzake mededinging en vrij verkeer van personen en arbeid. Het Hof oordeelde dat deze regels inderdaad een belemmering vormen voor het vrije verkeer van voetballers binnen de Europese Unie en zodoende in strijd zijn met het vrije verkeer van werknemers. Dit is vastgelegd in artikel 45 VWEU.
Het oordeel van het Hof was dat de sancties die FIFA oplegt bij contractbreuk, zoals aansprakelijkheid van nieuwe clubs voor compensaties en de schorsingen voor spelers, te ver gaan en onevenredig zijn aan de doelstellingen van contractuele stabiliteit en eerlijke competitie. Dit oordeel zette druk op de FIFA om haar regels te herzien om beter aan te sluiten bij de Europese wetgeving.
Vergelijking met Bosman-arrest
Veel experts hebben de zaak-Diarra vergeleken met het beroemde Bosman-arrest van 1995, waarin het Europese Hof oordeelde dat voetballers na afloop van hun contract vrij moesten kunnen overstappen naar een nieuwe club zonder dat er een transfersom betaald hoefde te worden. Ook dit arrest zorgde voor veel opschudding. De zaak-Diarra gaat echter een stap verder: niet alleen vrije beweging van spelers staat centraal, maar ook hun contract.
Reacties van belanghebbenden
De uitspraak van het Europese Hof in deze zaak heeft tot een breed scala aan reacties geleid van verschillende betrokken partijen. De internationale spelersvakbond (FIFPro) noemde het vonnis een ‘game changer’ en prees het Hof voor het erkennen van de rechten van spelers binnen het huidige transfersysteem. In hun officiële verklaring benadrukte FIFPro dat de uitspraak niet alleen van belang is voor Diarra, maar voor alle actieve en gepensioneerde spelers wereldwijd die door de huidige regels zijn benadeeld. FIFPro bekritiseerde in het bijzonder artikel 16 van de FIFA-regels waarin stond dat spelers en hun nieuwe clubs financieel verantwoordelijk zijn bij contractbreuk zonder geldige reden. Dit heeft veel spelers ervan weerhouden om hun contract eenzijdig op te zeggen en een nieuwe club te zoeken.
David Terrier, voorzitter van deze FIFPro Europa zei dat de uitspraak bevestigt dat de regulering van de arbeidsmarkt plaats moet vinden via nationale wetten of collectieve overeenkomsten, zoals vastgelegd in artikel 152 van het Europese werkingsverdrag (VWEU).
De FIFA zelf reageerde wat terughoudender op het vonnis. Hoewel ze erkennen dat enkele paragrafen van de regels moesten worden herzien, benadrukte de FIFA dat de kernprincipes van het huidige transfersysteem niet in gevaar waren. Ze kondigden aan dat ze het vonnis zouden analyseren en in overleg zouden treden met de belanghebbenden, waaronder spelersvakbonden en clubs, om te bepalen welke aanpassingen noodzakelijk zijn.
Implicaties voor de toekomst
Als de FIFA haar regels moet versoepelen, kunnen spelers mogelijk eenvoudiger hun contracten verbreken en overstappen naar nieuwe clubs zonder het risico van zware boetes of schorsingen. Dit zou de macht van spelers vergroten maar ook onzekerheid creëren voor clubs die afhankelijk zijn van transfersommen om hun financiën op orde te houden, vooral in kleinere competities als Nederland, België en Portugal die bekend staan als opleidingscompetities kan dit een groot probleem kunnen opleveren.
Deskundigen waarschuwen ook voor mogelijk misbruik van de nieuwe situatie. Spelers zouden bijvoorbeeld contractbreuk kunnen gebruiken als strategie om betere deals af te dwingen bij clubs.
Belangrijk keerpunt
Je zou de zaak-Diarra kunnen zien als een ‘landmark case’, omdat het een belangrijk keerpunt is in de regelgeving rondom voetbaltransfers. Net zoals het Bosman-arrest een nieuwe norm creëerde in de voetbalwereld, kan de uitspraak in de zaak-Diarra leiden tot een nieuwe fase waarin de rechten van spelers sterker worden beschermd. Terwijl de exacte gevolgen voor het transfersysteem nog moeten blijken, staat vast dat deze zaak het landschap van professioneel voetbal ingrijpend zal veranderen.
