Op 22 november 2013 wees de Hoge Raad een vijftal zeer belangwekkende arresten. Daarin stond de vermeende strijdigheid van de bedrijfsopvolgingsfaciliteit in de Successiewet 1956 met het gelijkheidsbeginsel centraal. Zonder overdrijven kan worden gezegd dat de rechtspraktijk reikhalzend heeft uitgekeken naar deze arresten. Belastingplichtigen tekenden en masse bezwaar aan tegen de aan hen opgelegde aanslagen schenk- en erfbelasting naar aanleiding van een uitspraak van Rechtbank Breda (ECLI:NL:RBBRE:2012:BX3386). De toestroom had tot gevolg dat voor het eerst in de fiscale geschiedenis de regeling voor massaal bezwaar (art. 25a AWR) werd ingezet.
Indien de Hoge Raad het oordeel van Rechtbank Breda zou volgen, zou ook voor niet‑ondernemingsvermogen de riante bedrijfsopvolgingsfaciliteit kunnen gelden. Consequentie: geen of nauwelijks schenk- en erfbelasting voor alle verkrijgingen! De Hoge Raad besliste echter dat de wetgever het gemaakte onderscheid tussen ‘vrijgesteld’ ondernemingsvermogen en ‘belast’ niet‑ondernemingsvermogen mocht maken (ECLI:NL:HR:2013:1206):
De (…) overwegingen tezamen brengen de Hoge Raad tot de slotsom dat de faciliteit zoals die gold in het onderhavige jaar en ook in andere jaren, berust op een keuze van de fiscale wetgever waarvan niet kan worden gezegd dat zij evident van redelijke grond is ontbloot. De wetgever heeft daarom met de faciliteit de (…) grenzen van de hem toekomende ruime beoordelingsvrijheid niet overschreden.
Ongetwijfeld voor veel belastingplichtigen een teleurstellende uitkomst. Begrijpelijk, want het onderscheid tussen ondernemingsvermogen en niet‑ondernemingsvermogen rechtvaardigt lang niet in alle gevallen het enorme verschil in fiscale behandeling. Denk aan liquiditeitsproblemen die ook kunnen ontstaan bij vererving van een portefeuille beleggingsvastgoed. Inmiddels is bekend dat niet iedereen zich neerlegt bij deze beslissing. De Stichting Meldpunt Collectief Onrecht heeft op 22 januari 2014 een claim van € 80 mio. neergelegd bij de Belastingdienst. Kansrijk acht ik die poging niet, maar het gevoel van ‘onrecht’ kan ik mij goed voorstellen.
