De Europese Commissie (hierna: Commissie) concludeert uit onderzoek dat sommige ondernemingen consumenten verleiden met groene claims over producten of diensten die onduidelijk, misleidend of ongefundeerd zijn. Claims zoals ‘oceaanvriendelijke zonnebrandcrème’, ‘duurzame verpakking’ of ‘CO2 gecompenseerde bezorging’, blijken dikwijls niet te kloppen. De Commissie constateert eveneens dat bij een aanzienlijk deel van de milieulabels de verificatie gebrekkig of zelfs afwezig is. Zij is eveneens kritisch op het snelgroeiende aanbod van publieke en private milieulabels. De Commissie merkt op dat het consumentenvertrouwen in groene claims en milieulabels onder druk staat.
De Green Claims Directive (GCD) moet bijdragen aan het bestrijden van greenwashing en de informatiepositie van consumenten versterken. De reikwijdte van de richtlijn is groot. Een green claim is elke boodschap of representatie die niet rechtens is verplicht, inclusief tekst, afbeeldingen, grafische afbeeldingen of symbolische representaties in welke vorm dan ook, inclusief labels, merknamen, bedrijfsnamen of productnamen, waarin een positieve impact op het milieu wordt gesteld of gesuggereerd. De richtlijn is van toepassing op alle ondernemingen die op de EU-consumentenmarkt actief zijn, dus ook op ondernemingen van buiten de EU. Uitgezonderd zijn micro-ondernemingen waar minder dan tien personen werkzaam zijn en waarvan de jaaromzet of het jaarlijkse balanstotaal de twee miljoen euro niet overschrijdt (art. 1, 3 GCD).
De richtlijn vereist dat een milieuclaim wordt gestaafd door wetenschappelijk bewijs. Duidelijk moet zijn of de claim betrekking heeft op het gehele product of dienst of een onderdeel ervan. Daarbij verplicht de richtlijn zowel de positieve als mogelijke negatieve effecten te inventariseren (art. 3 GCD). Als een claim producten, diensten of organisaties vergelijkt, dient de vergelijking te worden uitgevoerd op basis van gelijkwaardige informatie. Voorkomen moet worden dat appels met peren worden vergeleken (art. 4 GCD).
Met betrekking tot milieulabels introduceert de richtlijn een hele reeks aan verplichtingen. Milieulabels moeten bijvoorbeeld transparant zijn over hun doelstellingen en de vereisten en procedures om naleving te monitoren. Labels worden ook verplicht te beschikken over een klachten- en geschillenbeslechtingsmechanisme. Daarnaast moeten de voorwaarden voor deelname aan een label zodanig zijn dat het MKB niet wordt uitgesloten (art. 8 lid 2 GCD). De Commissie probeert verder de wildgroei van milieulabels een halt toe te roepen. Een nieuw privaat milieulabel moet ambitieuzere doelen nastreven dan reeds bestaande labels. Als dit niet het geval is, dan wordt betreffend label niet toegelaten op de EU-consumentenmarkt (art. 8 lid 5 GCD).
De richtlijn vereist van lidstaten dat zij systemen opzetten om te verifiëren of claims en labels richtlijnconform zijn. Verificatie moet worden uitgevoerd door een geaccrediteerde verificateur. Wanneer een claim of label met succes is geverifieerd, wordt een conformiteitscertificaat uitgereikt dat in de gehele EU geldig is (art. 10 GCD).
De sancties op het overtreden van deze richtlijn zijn niet mals. De betreffende onderneming kan een boete riskeren van minimaal vier procent van de jaaromzet, maar ook worden uitgesloten van openbare aanbestedingsprocedures en overheidssubsidies (art. 17 GCD). Dit naast het risico op reputatieschade en mogelijke juridische acties van belangenorganisaties.
Het is de Commissie ernst om greenwashing te bestrijden. Wanneer het Europese wetgevingstraject succesvol is doorlopen, zal deze richtlijn het nodige van ondernemingen vragen. Het devies is daarom: if you talk the green talk, you better walk the green walk.
