De doodstraf, of tenminste levenslang op fietsen zonder licht is helemaal niet zo’n slecht idee. Dan zullen mensen wel drie keer of vaker nadenken voordat zij zonder degelijke verlichting op de fiets stappen. Het kan nogal wat doden en gewonden schelen en die enkeling die toch zo stom is om te worden gepakt? Die heeft dan gewoon pech gehad, voor het goede doel. Speciale preventie is hoe dan ook gegarandeerd.
De doodstraf mag niet meer, tenminste, niet officieel, maar levenslang nog wél. Een wetsvoorstel ter zake moet goed zijn gedocumenteerd: hoeveel doden en gewonden vallen er jaarlijks door fietsen zonder licht en hoeveel levenslang gestraften zijn na invoering van het plan te verwachten? Zelfs enkele doden minder zouden de doorslag richting levenslang kunnen geven. Bovendien is en blijft fietsen zonder licht eigen schuld.
Het zal er niet snel van komen, al was het maar omdat al jaren niet meer wordt bijgehouden hoeveel doden en gewonden er vallen door fietsen zonder licht. Dan kan ook geen nauwkeurige afweging worden gemaakt: hoeveel zwartrijders mogen levenslang worden opgesloten om hoeveel doden en gewonden te voorkomen?
Toch leert een ruwe schatting ook zonder nadere gegevens dat een dergelijke sanctieregime al snel goedkoper is dan praktisch niets doen. Want dat is de huidige praktijk: fietsen zonder licht leidt hooguit tot een onbeduidende geldboete, als al wordt gecontroleerd. Daar tegenover staan de geweldige geldelijke en menselijke kosten van die doden en gewonden.
In ieder geval in Amsterdam is zelfs gerichte handhaving afgeschaft. Vroeger reed je zonder voorlicht nog wel eens in een plaatselijke politieval, nu wordt bekeuring overgelaten aan “het beleid van de individuele agent”. Dus kan in ieder geval als het regent helemaal zonder enig risico onverlicht worden gereden.
Nou ja, zonder enig risico: dat was nu juist het punt. De eerste taak van de overheid is toch het voorkomen van onnodige doden en gewonden? Dus waarom toch niet snel een levenslang wetsvoorstel, overigens niet alleen tegen fietsen zonder licht?
Maar dat verdienen onverlichte fietsers niet! Zal daartegen worden ingebracht. Waar blijft de verhouding tussen schuld en boete? Elk ander levensgevaarlijk wangedrag zou dan ook levenslang moeten worden afgestraft. Dan zijn alle verhoudingen zoek.
Bovendien zijn er andere manieren om er iets aan te doen. Kinderen en volwassenen kan worden ingepeperd dat fietsverlichting het verschil kan maken tussen leven en dood. Voor- en achterlichten kunnen worden weggegeven bij uitgaansgelegenheden en nog veel meer. Het is al vaker voorgesteld en uitgeprobeerd, tot nu toe op z’n best met wisselend succes.
Dus toch maar levenslang voor die enkele stommeling? Het werkt zonder twijfel en zal nogal wat minder geld kosten dan al die machteloze voorlichting, gratis verstrekking en andere goedbedoelde maar veel te zachte dwang.
Alle gekheid op een stokje: hoe dom gaan wij om met leven en dood? Miljarden worden uitgegeven om te voorkomen dat hoogspanningsleidingen één of twee stralingsdoden per jaar zouden kunnen veroorzaken. Aan zo veel andere levensgevaarlijke misstanden wordt praktisch niets gedaan en dat gaat nogal wat verder dan fietsverlichting.
Maar ja, fietsend zonder licht verongelukken is je eigen schuld. Dan moet je het zelf maar weten. Maar dat geldt dan toch ook voor het risico op levenslang? Zo blijven we hangen in de sfeer van schuld en boete, ook in de omgang met leven en dood.
Wie is eigenlijk verantwoordelijk voor wat? Zo komen we van een handjevol verongelukte fietsers vanzelf op nogal wat meer dode vluchtelingen voor wie we ook nog wel iets zouden kunnen doen. Maar dat is toch niet onze schuld? Wat hebben wij te maken met wat in het Midden-Oosten gebeurt? Waarom zoeken de mensen daar het niet zelf uit?
Een probleem is alleen dat het Westen met de beste bedoelingen heeft bijgedragen aan zodanig verval van staatsgezag in dat Midden-Oosten dat onmogelijk kan worden volgehouden dat wij er niets mee te maken hebben. Nu wij eenmaal hebben ingegrepen moeten wij tenminste een deel van onze schuld aan de gevolgen erkennen.
Halfhartig doen wij er dan ook iets aan. Is het genoeg of moeten wij ons schuldig blijven voelen? Wie is verantwoordelijk voor wie en tegen welke prijs, of het nu gaat om onverlichte fietsers, om vluchtelingen of om wie dan ook?
Wat voor afwegingen maken wij eigenlijk? Hoe redelijk is het om fietsen zonder licht en vergelijkbare gevaarzettingen relatief ongemoeid te laten? Waarom wordt oneindig veel meer drukte gemaakt over veronderstelde gevaren van vluchtelingen? Hoeveel doden en gewonden gaan zij op hun geweten hebben, vergeleken met zo veel inboorlingen die in het weg- en ander maatschappelijk verkeer dodelijke risico’s nemen ten koste van anderen en zichzelf omdat er toch geen prijs op staat?
Waarom schreeuwen dezelfde politici die vreemdelingenhaat aanwakkeren moord en brand als bijvoorbeeld verkeersboeten dreigen te worden verhoogd? Wiens schuld is dat allemaal? Eigenlijk (weer) van onszelf.
Is dit appels met peren vergelijken? Niet zolang het gaat om irrationele omgang met leven en dood. Wat zij nu eigenlijk echte prioriteiten en waarom? Wie is er voor verantwoordelijk en wat kunnen en moeten wij er mee doen? Daar komen wij pas achter als wij verder willen kijken dan onze neuzen lang zijn, niet alleen op de fiets en naar vluchtelingen.
