Op 17 maart 2020 heeft het kabinet een omvangrijk pakket aan fiscaal-economische maatregelen aangekondigd. Daarmee wordt getracht de economische gevolgen van de coronacrisis het hoofd te bieden. Voor de meest actuele stand van zaken – die verandert bijna per dag(deel) – verwijs ik naar het corona-dossier op TaxLive.
Het gaat in de hoek van het belastingrecht om de volgende, tijdelijke fiscale tegemoetkomingen voor ondernemers:
- uitstel van betaling voor de inkomsten-, vennootschaps-, omzet- en loonbelasting
- geen verzuimboete voor te late betaling van omzet- en loonbelasting
- verlaging voorlopige aanslagen inkomsten- en vennootschapsbelasting
- verlaging van de belasting en invorderingsrente naar 0,01%.
Hoewel de voortvarendheid en brede politieke steun waarmee de maatregelen zijn afgekondigd net zo uitzonderlijk zijn als coronacrisis zelf, gebiedt de eerlijkheid te zeggen dat ik mij niet kan voorstellen dat het bij deze fiscale maatregelen kan (en zal) blijven. Daarvoor is het fiscale pakket in essentie te zuinig. Om de gevolgen van het stilvallen van de economie te keren, zijn regelingen nodig die investeringen en werkgelegenheid aanjagen. Ongetwijfeld zal het kabinet daar – als meer duidelijk is over de impact van de crisis – op een later moment naar kijken. Doelstelling van de huidige maatregelen lijkt gericht op het tegengaan van acute liquiditeitsproblemen en hiervoor wordt een fors beroep gedaan op de flexibiliteit van de Belastingdienst als uitvoeringsinstantie.
Ik heb dan ook met bewondering gekeken naar de wijze waarop de Belastingdienst de fiscale crisismaatregelen op zijn website inzichtelijk maakt en tracht te verduidelijken. De snelheid waarmee de maatregelen zijn genomen, maakt namelijk dat veel zaken onduidelijk zijn. De Belastingdienst probeert door middel van goede voorlichting te helpen om onzekerheid weg te nemen. Ook is het prijzenswaardig dat de Belastingdienst de mogelijkheid van een telefonisch hoorgesprek nog eens nadrukkelijk onder de aandacht heeft gebracht, zodat de bezwaarbehandeling zo goed en zo kwaad mogelijk kan doorgaan.
Het valt te voorzien dat de massale toestroom van uitstelverzoeken, voorlopige teruggaven en ‘gewone vragen’ een zeer aanzienlijke werklast gaat opleveren. Het zal voor inspecteurs en ontvangers bepaald geen sinecure zijn om deze vragen vanuit huis, met enkel de laptop en telefoon als gereedschap, verder te brengen. Tegelijkertijd is dit misschien wel een uitgelezen moment voor de geplaagde uitvoeringsorganisatie – zie mijn eerdere bijdrage – om haar beste beentje voor te zetten en de menselijke maat voorop te stellen. De huidige tijd dwingt in zoverre tot herbezinning op de kerntaken: taakgericht, maar nu vooral ook ‘mensgericht’ belasting heffen.
Ook voor de belastingwetgever is het kennelijk een tijd van herbezinning. De verlaging van de belastingrente voor de vennootschapsbelasting zie ik als een voorzichtig teken in de goede richting van indalend besef. De ergerniswekkend hoge belastingrente van 8% (!), die gezien de huidige rentestand al jarenlang fundamenteel onbegrip oproept bij ondernemers, gaat namelijk ten koste van de geloofwaardigheid van het fiscale stelsel. De coronacrisis moest kennelijk de aanleiding zijn om deze misstand – want dat is het – recht te zetten.
Ik bepleit dat de verlaging van de belastingrente in de vennootschapsbelasting permanent zal zijn. Het is namelijk van eminent belang dat de belastingwetgever, als hij op de vrijwillige compliance van belastingplichtigen wil kunnen blijven rekenen, onuitlegbare regelingen – als deze – gaat opruimen. Die ondermijnen immers de belastingmoraal. Want als deze crisis iets heeft geleerd, dan is het dat overheid en burger elkaar hard nodig hebben – ook ten aanzien van de belastingheffing. Die les geldt nadrukkelijk ook buiten crisistijd.
