Het wetsvoorstel Bevordering Mediation, dat verplichtende elementen omvat voor mediation in civiele zaken, stuit op flink verzet vanuit de juridische wereld. De Nederlandse Orde van Advocaten schrijft in haar reactie dat het wetsvoorstel geen toegevoegde waarde heeft. “Onduidelijk is voor welk probleem dit wetsvoorstel een oplossing biedt,” vindt de Orde.
De Orde denkt dat het wetsvoorstel op een groot aantal vlakken een contraproductieve invloed zal hebben op mediation.” Ook de vereniging van Familierechtadvocaten Scheidingsmediators (vFAS) zet kritische kanttekeningen bij het wetsvoorstel.
Met de wet wil het ministerie onder meer de rechtspraak ontlasten. Een belangrijk onderdeel van het wetsvoorstel is daarom het verplichtende element. Als partijen een civiele procedure starten, moeten ze aan de rechter uitleggen waarom ze niet voor mediation hebben gekozen. De rechter kan dan oordelen dat partijen ten onrechte niet hebben overwogen mediation toe te passen, met als sanctie niet-ontvankelijkheid.
Verder wil de minister inschrijvingseisen stellen aan mediators. Die zouden een minimum aantal ‘vlieguren’ moeten hebben. Andere elementen: tuchtrechtspraak, kwaliteitstoetsen en een register. Dit alles brengt volgens de NOvA extra administratieve lasten met zich mee.
“Overregulering zou de flexibiliteit – en daarmee de kracht – van mediation tenietdoen,” schrijft de Orde in haar reactie. “Een belangrijk aspect van mediation is dat het zorgt voor dejuridisering. Waarom dan nu toch een wet om dit buitengerechtelijk fenomeen strak te reguleren?”
Mediation gebeurt op dit moment op basis van de gedragsregels van de Mediatorsfederatie Nederland (MfN). Verder bepalen de partijen zelf de spelregels. “Juist daar zit de kracht van mediation,” schrijft de NOvA. “Kwaliteitseisen dienen te worden vermeden.”
Ook de vereniging van Familierechtadvocaten Scheidingsmediators (vFAS) zet kanttekeningen bij het wetsvoorstel. Het belangrijkste kritiekpunt van de vFAS betreft de artikelen 1019ee en 1019ff van het wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering. “Die artikelen geven de beëdigd mediator toegang tot de rechter,” zegt voorzitter Dianne Kroezen van de vFAS. “Dat vinden we binnen het familierecht een ondoordacht idee. Bij echtscheidingen krijg je te maken met een juridisch complexe materie, en de belangen zijn groot. Alleen het zijn van beëdigd mediator is onvoldoende. Je moet ook juridische expertise hebben.” Die bepaling moet er dus absoluut uit, vindt Kroezen.
Kroezen zegt dat de vFAS nu vaak de brokken opruimt als niet-juridische geschoolde mediators zich bemoeien met vaststellingsovereenkomsten over echtscheiding, beëindiging van samenwonen en ontbinding van geregistreerd partnerschap. “Wij moeten steeds vaker dergelijke fouten herstellen als dat überhaupt nog kan.” Dat het wetsvoorstel wil stimuleren dat de beëdigd mediator zich rechtstreeks tot de rechter kan wenden, is de vFAS een doorn in het oog. “En het is niet eens een besparing,” meent Kroezen. “Je loopt het risico dat je juist duurder uit bent, omdat je meer griffierecht moet betalen.”
Ook stoort het de vFAS dat het wetsvoorstel de mediator de mogelijkheid geeft om “de rechter een instructie geven over de wijze waarop partijen het geding wensen te voeren”. Hiermee wordt bedoeld dat de mediator aan de rechter een oordeel geeft over een vastgelopen punt in de mediation, waarna de mediation weer door kan gaan. De vFAS heeft hier een principieel bezwaar tegen: “Aan de rechter, die onafhankelijk behoort te zijn, wordt een instructie gegeven. Dat kan niet.” Maar het is ook niet nodig, vindt de vFAS, want de huidige wet (artikel 96 Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering) voorziet al in die mogelijkheid.
Er zijn in Nederland 3.000 geregistreerde mediators, onder wie 900 advocaten. De vFAS vindt dat mediation niet alleen zaligmakend is. “Wij geloven dat gesprekken voeren voorop moet staan. Dat kan via mediation, maar dat hoeft niet. Ook in vierengesprekken kun je zaken regelen en kun je waar mogelijk overeenstemming bereiken. Dan kun je overige zaken op een neutrale manier aan de rechter voorleggen.”
Gaat het wetsvoorstel voor de vFAS op punten te ver, voor de Mediatorsfederatie Nederland (MfN) gaat het deels niet ver genoeg. “In plaats van een Wet Bevordering Mediation ligt er nu een Wet Bevordering Kwaliteit Mediatiors,” stelt de MfN in een reactie. De MfN zegt dat een mediationclausule moet worden nagekomen, “zodat toegang tot de rechter alleen mogelijk is wanneer de mediation is geëindigd zonder dat partijen overeenstemming hebben bereikt.” Ook vindt de MfN dat bestuursorganen meer gestimuleerd moeten worden om mediation toe te passen. De MfN stelt voor om korting van griffierecht te geven aan burgers die mediation hebben ingezet.
De huidige minister Ard van der Steur diende het wetsvoorstel in 2013 in, toen nog als Tweede Kamerlid.
