Na een belangwekkende expert meeting belegd door de NVVE (jawel, die levenseindeclub) vroeg ik mij toch weer af waar het nu eigenlijk over ging. Niemand weet wat het is om dood te zijn dus wat willen mensen nu eigenlijk als zij dood willen? Ook die middag werd dat niet echt duidelijk en dus ging schrijver dezes enigszins bedrukt weer huiswaarts.
In de trein terug klaarde de stemming weer wat op: waarom niet weer eens naar de spoorwegbibliotheek en boekenwinkel in Amersfoort? Die worden gedreven door de Nederlandse Vereniging van Belangstellenden in het Spoor- en Tramwegwezen, eenvoudigheidshalve afgekort als NVBS. Aldaar worden spoorboeken van de meest uiteenlopende signatuur aangeboden, van verlopen dienstregelingen tot schitterende plaatwerken van al lang gesloopte of gewoon vergane stoomlocomotieven, alles voor gunstprijzen.
Altijd is er wel weer iets interessants, al barst de thuisbibliotheek zo langzamerhand uit haar voegen. Waar komen al die boeken telkens weer vandaan? Droogt de aanvoer dan nooit op? Een lid van het wonderlijk gezelschap ter plaatse sprak monter de verlossende woorden: “Ze gaan allemaal dood!” In de trant van: na afloop komen al die bejaarde boekenverzamelingen steeds weer terug in de winkel en daarmee in de eeuwige kringloop der dingen: words are the only things that last.
Afgaande op de gevorderde leeftijd van nogal wat trouwe bibliotheekbezoekers stemde dat zonder meer hoopvol: zo te zien zouden zij het niet heel lang meer maken. Veel levenswil en enthousiasme in het algemeen was bij de meesten evenmin te bespeuren. Waarom dan het proces niet ietwat bespoedigd, al was het maar om de aanvoer van nieuwe oude boeken te bevorderen? Nu is de wereld natuurlijk groter dan die van de spoorwegbibliotheek – al is die zelfde wereld juist door spoorwegen en andere massavervoermiddelen ook weer veel kleiner geworden. Maar toch: waarom geen euthanasie op sociale indicatie?
Zo zijn we weer terug bij de NVVE, maar dan nog een stapje verder. Er zijn al veel te veel mensen, oude mensen dragen in het algemeen niet veel meer bij en zijn bovendien duur. Waarom zou je ze in leven laten? Of beter nog: waarom kiezen die oude mensen er niet zelf voor om gewoon iets korter te leven? Niet leuk voor de (klein)kinderen misschien, maar die horen te weten dat iedereen vroeger of later dood gaat en dat niet alles eindeloos hoeft te duren. Waarom doorgaan met iets dat alleen maar nadelen heeft? Dat geldt toch ook voor het leven zelf? Met de dood heeft dat niets te maken. Dood gaan wij allemaal, de vraag is alleen of er korter of langer moet worden geleefd.
Maak plaats! Het geld voor al die kostbare ouderenzorg kan beter worden besteed aan de bestrijding van kinderkanker en andere mooie dingen. Ook het pensioenprobleem zou stukken minder knellen als onze overbevolking van bejaarden eens werd aangepakt. Wordt het tijd voor een politieke partij onder de vlag van 80-, in plaats van die sneue 50+ beweging die nu zo seniel de aandacht probeert te trekken? Reken maar uit in welke mate de waarde van een mensenleven wordt bepaald door leeftijd en arbeidsgeschiktheid. In ieder geval civielrechtelijk is het leven van verreweg de meeste gepensioneerden weinig tot niets meer waard.
Of denken die oude mensen gewoon weg: zolang zij meer kosten dan zij opbrengen is hun verdwijnen dus alleen maar winst. Er zijn geen rekensommen op grond waarvan oude mensen moeten blijven leven, integendeel. Dit deden antieke IJsvolken beter: oude mensen gingen gewoon over de rand, dat scheelde ook weer lijkbezorgingskosten.
Of is dit echt over de rand, in de trant van: mensenlevens zijn heilig en mogen helemaal geen prijs hebben? Er zit iets in, al is het een niet erg praktisch bruikbaar standpunt. In ieder geval de ziekenzorg kan er niet mee uit de voeten. Wat bijvoorbeeld te doen als moet worden gekozen tussen levensreddende zorg voor iemand van 18 of voor iemand van 80? Hoeveel korter of langer leven hebben zij nog over dat kan worden gered?
Als er geld en middelen genoeg zijn hoeft er niet over te worden nagedacht, maar toch. In Afrika en elders zijn ook nog wel wat kinderen te redden en zo blijft het de vraag of de mensheid het beste af is met demente bejaarden in dure zieken- en verzorgingstehuisbedden.
De al dan niet Christelijke heiligheid van het leven biedt voor dergelijke dilemma’s geen oplossing. Anderzijds is waardeloze bejaarden gewoon dood laten gaan toch wat cru en in ieder geval nog niet algemeen maatschappelijk aanvaard. (In een vorige aflevering kon kennis worden gemaakt met een Japanner die alvast was begonnen met levensverkorting voor ‘overbodige’ bejaarden: “Zelf kan ik honderden mensen helpen.” Misschien is het toch maar goed dat de man in de tussentijd is opgesloten.)
Maar we hebben nu toch een wetsvoorstel met meer hulp bij zelfdoding, in ieder geval voor mensen boven de 75? Ja, maar dat is niet meer dan een poging iets te repareren aan die rare artt. 293 en 294 Sr. (strafbaarheid van aanzetten tot en hulp bij zelfdoding). Levensverkorting door zelfdoding is niet verboden, waarom hulp bij zelfdoding dan wél? Zonder een dergelijk verbod wordt eigenlijk ook de euthanasiewet overbodig.
Snel zal het verbod niet worden opgeheven, al kunnen mensen in de tussentijd wel zelf aan de slag. Ook zonder pil van Drion moet het mogelijk zijn te kiezen voor een korter en beter leven, in plaats van voor een langer en lijdender bestaan, ook nog ten koste van zo veel jongeren. Epictetus – een van de grootste denkers tot nu toe – schreef al rond 100 na Christus: “Het leven is een feest, maar waarom moet het eindeloos duren? Verdwijn als het je tijd is en maak plaats!” Dit is een beter uitgangspunt voor discussie over hulp bij zelfdoding en euthanasie dan Christelijke en andere heiligheden van het leven en angsten voor de dood. Dus en indachtig Epictetus: Leef! zolang het nog niet te laat is. En moord en doodslag moeten natuurlijk gewoon verboden blijven.
