Binnen de advocatuur leven gemengde gevoelens over de nieuw op te richten landelijke handelskamer die achterstanden moet wegwerken. De advocaten Sjef van Swaaij en Caspar Janssens hebben hun twijfels bij deze oplossing, maar Esther Oppedijk van Veen (RESOR) is optimistisch.
“Volwaardig raadkameren gaat kennelijk niet gebeuren,” meent Van Swaaij. En voor Janssens is niet duidelijk waarom een aparte handelskamer nodig is. “Juristen die uitspraken schrijven kunnen net zo goed bij de bestaande kamers van de hoven worden ingezet.”
De landelijke handelskamer hoven start in de loop van het tweede kwartaal van dit jaar. Een schrijfteam van juristen gaat dan onder begeleiding van een raadsheer concept-uitspraken schrijven. Handelszaken bij een gerechtshof worden altijd door drie raadsheren beslist. Dat verandert niet. Normaal zijn zij ook belast met het schrijven van de uiteindelijke uitspraak, maar in de nieuwe kamer schrijven stafjuristen het concept.
Doorlooptijden
De nieuwe landelijke handelskamer, die wordt gevestigd in het hof ‘s-Hertogenbosch, is een aparte kamer met een voorzitter, raadsheren en stafjuristen – zoals eigenlijk iedere kamer is samengesteld. Deze kamer, die voor de vier hoven werkzaamheden verricht, heeft een tweeledig doel, zegt senior raadsheer en bestuurslid Areane Dorsman van het gerechtshof ’s-Hertogenbosch. “We hebben moeite om vacatures voor civiele raadsheren ingevuld te krijgen. Dat leidt ertoe dat de doorlooptijden oplopen, omdat het langer duurt voordat een zitting kan worden gepland of voordat een uitspraak kan worden gedaan.” Met inzet van de landelijke handelskamer moet dat allemaal sneller gaan verlopen én kunnen talentvolle ‘schrijfjuristen’ hun kansen vergroten om door te groeien naar een rechterlijke functie.
Schrijfraadsheren
De hoven doen nu al van alles aan deze problemen, vertelt Dorsman. “We hebben raadsheren in opleiding en ‘schrijfraadsheren’ – die weinig zittingen doen maar veel schrijven. Dat sorteert effect maar we zijn er nog niet.”
Raadsheren zitten bijna allemaal in hetzelfde stramien: zitting doen, raadkameren, schrijven, zitting doen, raadkameren, schrijven. “In de landelijke handelskamer worden alleen uitspraken geschreven, omdat het om zaken gaat die niet op zitting komen. Stafjuristen schrijven de concept-uitspraak en nemen dus geen beslissing over de zaak. Ze worden intensief begeleid door ervaren raadsheren en krijgen een opleiding. Ze werken op juridisch hoog niveau maar zijn minder zichtbaar. Zo kunnen we de doorlooptijden verkorten én komt er mogelijk verse instroom van rechters.”
Vertrouwen
Advocaat Esther Oppedijk van Veen (RESOR) merkt regelmatig wat die achterstanden in de praktijk betekenen en is daarom blij dat er iets wordt gedaan aan de doorlooptijden. “In faillissementszaken en kort geding-zaken valt het nog mee. Maar achterstanden bij andere handelszaken leiden soms tot grote problemen. Partijen willen duidelijkheid – ze hebben nú een geschil en willen nú uitspraak, niet pas over jaren. Blijft een arrest uit – en uitstel maken we vaak mee – dan heeft dat ook negatieve consequenties voor de verhaalbaarheid van vorderingen. En trage beslissingen tasten het vertrouwen in de rechtstaat aan.”
Andere advocaten zijn echter kritisch over de manier waarop de landelijke handelskamer de achterstanden wil aanpakken. Cassatieadvocaat Sjef van Swaaij maakt zich vooral druk over de kwaliteit van de uitspraken van de landelijke handelskamer. Hij heeft er ‘weinig fiducie’ in. “Nu al zie je te vaak dat uitspraken rammelen.” Hij spreekt van een ‘zwaktebod’.
Ingefluisterd
Cassatieadvocaat Caspar Janssens (Kneppelhout & Korthals) is in ieder geval opgelucht dat de schrijfjuristen niet meebeslissen en dat dit nog steeds wordt gedaan door drie raadsheren. “Dat juridisch medewerkers van de gerechten uitspraken schrijven komt vaker voor, ze worden dan ingefluisterd door de rechter of rechters.”
Waarom een aparte handelskamer moet worden gestart is Janssens echter niet duidelijk. “Juristen die uitspraken schrijven kunnen net zo goed bij de bestaande kamers van de hoven worden ingezet. Daarvoor is geen aparte landelijke handelskamer nodig. Uitgangspunt moet echter blijven dat uitspraken worden gevormd in de raadkamer door drie raadsheren en niet dat raadsheren een van tevoren door een schrijfjurist opgesteld concept beoordelen.”
Werkverdeling
Volgens Van Swaaij is de rekensom simpel: die nieuwe handelskamer dient ertoe om achterstanden in te halen door twee raadsheren substantieel minder tijd te laten besteden aan de zaak. “Volwaardig raadkameren gaat kennelijk niet gebeuren. Weliswaar formeel zullen drie raadsheren uitspraak doen, maar alles wijst erop dat in die nieuwe handelskamer twee raadsheren zich veel te veel gaan verlaten op die ene raadsheer met zijn schrijfjuristen en sterk de neiging zullen hebben om ‘het verder wel te geloven’. Ook nu al zal er soms wel, afhankelijk van de zaak en dan slechts op een enkel punt, een zekere ‘werkverdeling’ zijn, maar bij die nieuwe handelskamer lijkt het van geheel andere orde te worden. Ik houd m’n hart vast. Het achterstanden inhalen zal ten koste gaan van de kwaliteit.”
De hoven herkennen zich volgens Dorsman niet in dit beeld over de kwaliteit van de uitspraken ‘van welk hof dan ook’. “Dit beeld wordt ook niet ondersteund door de cassatiecijfers. In de landelijke handelskamer worden alle zaken door drie raadsheren besproken en beslist, zoals dat in andere handelszaken ook het geval is. De uitwerking – het opschrijven – van deze beslissing gebeurt vervolgens door een stafjurist.”
