Terwijl het afgelopen jaar alle aandacht gevestigd was op de Amerikaanse verkiezingen vindt dichter bij huis een stille politieke aardverschuiving plaats. De Europese Green Deal brengt grote veranderingen, maar blijft desondanks onderbelicht in de media.
In december van 2019, toen in de VS gestreden werd voor de nominatie van de democratische presidentskandidaat, presenteerde Frans Timmermans, Commissaris Klimaatzaken van de EU, de Green Deal. Deze deal is een ambitieus plan van de EU om het Europese continent in 2050 klimaatneutraal te maken. Als mijlpaal is 2030 gemarkeerd. In dat jaar moet de uitstoot gereduceerd zijn tot minimaal 50% ten opzichte van de emissie van broeikasgassen in 1990. De Green Deal gaat ook gepaard met een ambitieuze investering en grote stukken wetgeving om de lidstaten te verenigen achter hetzelfde doel.
Hoop dat maatregelen worden aangenomen
Onderhand heeft de Commissie in sneltreinvaart een wetsvoorstel ingediend voor een nieuwe Europese Klimaatwet. Het stuk wetgeving is gegoten in de vorm van een verordening. Verordeningen treden in werking zonder dat de lidstaten ze omzetten in nationaal recht. Aangezien klimaatverandering zich niet tot grenzen beperkt moet de aanpak van het probleem uniform zijn; de lasten moeten eerlijk worden gedragen en daarom moet iedere lidstaat aan dezelfde verplichtingen worden gebonden. Timmermans hoopt dat de maatregelen uit het voorstel met een gekwalificeerde meerderheid worden aangenomen. Voor een gekwalificeerde meerderheid moet meer dan 55% van de lidstaten, die in totaal 65% of meer van de EU-bevolking vertegenwoordigen, voor de maatregelen stemmen. Mocht dat niet lukken dan kunnen lidstaten een veto uitspreken op onderdelen van het wetsvoorstel. Lidstaten met een economie die afhankelijk is van fossiele brandstoffen, zoals Polen, zullen dergelijke veto’s overwegen.
Dat de transitie van het hele Europese economische bestel gepaard gaat met torenhoge investeringen is een gegeven. Onderdeel van de Green Deal is de zogeheten green bazooka: een biljoen euro wordt de komende tien jaar geïnvesteerd in het plan. Daarvoor zet de EU jaarlijks 25% van haar begroting opzij. Ter vergelijking: in 2020 gaf Nederland 3.6 miljard euro uit aan klimaatzaken, wat neerkomt op iets meer dan 1% van de totale uitgaven van de rijksoverheid. Een groot deel van het geld zal ook worden besteed aan het steunen (lees: compenseren) van landen als Polen, waar de economie de grootste transitie zal moeten doormaken.
Schrijnend dat Green Deal onderbelicht blijft
Ondanks deze zeer ambitieuze plannen en massale investeringen delft de EU in de media het onderspit aan de extensieve berichtgeving over de presidentiële race in de VS. Dit kan te maken hebben met het bureaucratische karakter van de Unie, en de vaak melodramatische uitspraken van Amerikaanse politici en criticasters hebben ook een hoge entertainment value. Toch is het schrijnend dat ontwikkelingen van proporties als de Green Deal onderbelicht blijven. Dat wij ons bewust zijn van belangrijke globale ontwikkelingen is een goede zaak, maar als Europeanen moeten we kritisch zijn op de naleving van de doelstellingen van de Unie en waken over de manier waarop onze belastingen worden ingezet. Om met George Santayana te spreken: “A man’s feet should be planted in his country, but his eyes should survey the world.”
