Wettelijke grondslag?
Op grond van regelgeving op het gebied van arbeidsomstandigheden zijn werkgevers verplicht te zorgen voor de veiligheid en gezondheid van werknemers omtrent alle met de arbeid verbonden aspecten op de werkplek. Per 1 januari 2021 geldt op grond van het Arbeidsomstandighedenbesluit bovendien, dat werkgevers tijdig noodzakelijke maatregelen en voorzieningen moeten treffen ter voorkoming of beperking van de kans op besmetting van werknemers en derden met corona op de werkplek.
Een wettelijke grond op basis waarvan een werknemer kan worden verplicht zich te vaccineren ontbreekt. Hier wringt voor de werkgever de schoen: enerzijds kan hij werknemers niet verplichten zich te laten vaccineren, anderzijds moet hij zorgdragen voor een veilige werkplek voor de werknemer zelf, collega’s van de werknemer en/of derden. Het tweede kan de werkgever niet garanderen als een werknemer zich niet laat vaccineren. Wel kan de werkgever de werknemer verzoeken zich op vrijwillige basis te laten vaccineren, al dan niet onder werktijd en op zijn kosten. Wat nu als een werknemer dit verzoek van de hand wijst?
Arbeidsrechtelijke consequenties
De meningen zijn verdeeld wat betreft het antwoord op de vraag welke arbeidsrechtelijke consequenties kunnen worden verbonden aan het gegeven dat een werknemer weigert zich te laten vaccineren. Uit de rechtspraak volgt dat een werknemer die zonder inhoudelijke argumenten weigerde een bij werkgever verplichte bloedkeuring te doen, terecht op staande voet werd ontslagen (ECLI:NL:HR:2015:3193). Het is echter een brug te ver om iedere weigerachtige werknemer op staande voet te ontslaan. Wel kan worden gedacht aan het overplaatsen van een werknemer, indien het laten werken van deze niet-gevaccineerde werknemer onaanvaardbare risico’s mee zou brengen, bijvoorbeeld omdat wordt gewerkt met kwetsbare personen. Mocht een werknemer niet elders kunnen worden herplaatst, dan zou ontslag eventueel wel in beeld kunnen komen.
Kan een niet-gevaccineerde werknemer de toegang tot het werk worden ontzegd, zonder loondoorbetaling? In een recente uitspraak weigerde een werknemer een mondkapje te dragen op de werkvloer (ECLI:NL:RBMNE:2021:51). De kantonrechter overwoog dat de werkgever gerechtigd was de werknemer de toegang tot de werkvloer te ontzeggen en het recht had het loon op te schorten, zolang de werknemer niet bereid was om aan de instructie tot het dragen van een mondkapje te voldoen. Het verplichten van een vaccinatie en het verplicht dragen van een mondkapje zijn echter wel van een andere orde daar waar het gaat om de inbreuk op een grondrecht. Wel geeft de uitspraak weer dat werknemers zich niet onbeperkt op hun toekomende grondrechten – het recht op eerbiediging van hun persoonlijke levenssfeer – kunnen beroepen. Kortom, de angsthaas of scepticus komt er wellicht (nog) met de schrik vanaf.
Met medewerking van Joris de With.
