Het bodemrecht van de fiscus: je bent ervoor of je bent er faliekant tegen. In dit artikel leg ik uit wat het bodemrecht is en hoe het komt dat er zowel voor- als tegenstanders zijn.
Het bodemrecht neemt in ons rechtssysteem een belangrijke plaats in en zorgt ervoor dat bij afwikkelingen van faillissementen nagenoeg niets overblijft om te verdelen. Maar wat is dit bodemrecht nu precies? Het bodemrecht van de fiscus is terug te vinden in artikel 21 lid 2 Invorderingswet en houdt in dat voor sommige belastingschulden de fiscus beslag kan leggen op goederen die zich bevinden op de ‘bodem’ van de belastingschuldige. Onder bodemzaken valt activa dat dient ter duurzame stoffering van de bodem. Denk bijvoorbeeld aan productiemiddelen zoals machines, filmtoestellen in de bioscoop, maar ook meubilair en computers. Wat er in ieder geval niet onder valt zijn showroommodellen, voertuigen die bestemd zijn om op de openbare weg te worden gebruikt en bedrijfsvoorraden.
De discussie over het bodemrecht
Er zijn zowel voor- als tegenstanders aan te wijzen van het bodemrecht. Een van de tegenstanders zijn de concurrente schuldeisers. Zij worden bij een faillissement immers als een van de laatsten uitbetaald en door dit bodemrecht blijft er nagenoeg niets over. Voor hen zou afschaffing van het bodemrecht dan ook de uitkomst zijn. Maar in dat geval zou de curator weer benadeeld worden wat ook niet wenselijk is. Door dit bodemrecht is de curator immers in staat om boedelactief te verwerven en zo onder andere in staat om afwikkelingskosten te voldoen.
In 2007 is er een voorontwerp insolventiewet aangeboden aan de minister van Justitie dat hier een einde aan zou maken. De commissie van dit ontwerp was van mening dat het bodemrecht afgeschaft moest worden, omdat dit onder andere zou leiden tot een lastenverlichting voor het bedrijfsleven. In het voorontwerp werd dan ook voorgesteld om de uitdelingen in faillissementen te laten plaatsvinden in verhouding 1:2. Dit houdt in dat de preferente crediteuren bij een uitkering het dubbele zouden krijgen en zou uiteindelijk tot gevolg hebben dat ook concurrente crediteuren steeds vaker een uitkering zullen ontvangen.
Dit voorontwerp is in de praktijk niet tot uitvoering gebracht en brengt met zich mee dat het bodemrecht dan ook nog steeds bestaat, wat weer leidt tot verschillende discussies. Pas indien er een passende oplossing komt die rekening houdt met alle belangen die in conflict zijn bij het bodemrecht kan van dit bodemrecht afscheid worden genomen. De vraag is dan ook hoe lang deze oplossing nog op zich zal laten wachten.
