De regels over begrenzing van de omvang van processtukken in hoger beroep staan in het Landelijk Procesreglement voor civiele dagvaardingszaken bij de gerechtshoven en in het Procesreglement verzoekschriftprocedures handels- en insolventiezaken gerechtshoven. Daar staan ze in sinds 1 april 2021. Processtukken in hoger beroep mogen niet langer zijn dan 25 bladzijden, tenzij de rechter toestemming heeft gegeven voor een langer processtuk.
Zorgvuldige rechtspraak
Op deze manier willen de gerechtshoven de omvang van procesdossiers beheersbaar houden, zodat de tijd die de rechter per zaak besteedt niet uit de hand loopt. Daarmee kunnen weer de doorlooptijden beperkt blijven. Verder kan bij te lange processtukken het beginsel van hoor en wederhoor onder druk komen te staan: als de wederpartij het zich financieel niet kan veroorloven om haar advocaat extra tijd te laten besteden aan de reactie op een te lang processtuk. Kernachtige processtukken zijn daarom in het belang van een tijdige, zorgvuldige rechtspraak en van allen die daarbij betrokken zijn, zo vinden de gerechtshoven.
Kort geding
Een zeventigtal advocaten heeft echter bezwaar gemaakt tegen de invoering van die regels. In kort geding hebben ze gevorderd dat de regels worden ingetrokken. In dat kort geding heeft de rechter prejudiciële vragen gesteld aan de Hoge Raad, die nu zijn beantwoord.
Niet-ontvankelijkheid
AG Ruth de Bock adviseerde de Hoge Raad in december 2021 dat de regel dat processtukken in hoger beroep niet langer mogen zijn dan 25 bladzijden toelaatbaar is, maar dat de procesreglementen niet mogen bepalen dat een te lang processtuk wordt geweigerd. Weigering van een processtuk kan leiden tot niet-ontvankelijkheid van het hoger beroep. Voor zo’n ingrijpende sanctie is een wettelijke grondslag vereist en die ontbreekt, aldus de AG.
Vertraging
Ook de Hoge Raad vindt dat de gerechtshoven in procesreglementen beperkingen mogen stellen aan de omvang van processtukken. Dat bevordert de uniforme toepassing van procesrechtelijke normen en bevoegdheden, zoals de naleving van de eisen van een goede procesorde, de bevoegdheid van de rechter beslissingen te nemen die nodig zijn voor een goed verloop van de procedure, en de taak van de rechter om onredelijke vertraging van de procedure te voorkomen. Ook zijn de regels niet in strijd met het recht op toegang tot de rechter of met het beginsel van hoor en wederhoor. Verder vindt de Hoge Raad dat de regels niet disproportioneel zijn omdat in verreweg de meeste zaken een omvang van 25 bladzijden toereikend is. Zo niet, dan kan het hof toestemming verlenen voor de indiening van een langer stuk. Daarbij moet het hof bezien of afwijzing daarvan een goede procesorde dient, nodig is voor een goed verloop van de procedure of strekt tot het voorkomen van onredelijke vertraging van de procedure.
Weigeren
In tegenstelling tot de AG opent de Hoge Raad wel de mogelijkheid om te lange processtukken te weigeren. Omdat dit verstrekkende gevolgen kan hebben voor een procespartij, moet een partij voldoende gelegenheid hebben om die gevolgen te voorkomen. De procesreglementen voorzien daar al in, zo constateert de Hoge Raad: die partij kan, na een weigering, binnen twee weken een ingekort processtuk indienen. Daarnaast geldt dat een weigering van een verzoek om een langer processtuk te mogen indienen moet worden gemotiveerd en in cassatie kan worden getoetst. De regeling voorziet daarmee volgens de Hoge Raad in voldoende rechtsbescherming.
