Iemand wil zo snel mogelijk uit de situatie van ‘liminal space’ komen. Het is een kunst om dan zo voor de ander aanwezig te zijn dat die er zelf goed uit kan komen. Je kunt zeggen dat partijen in een conflict zich ook in liminal space bevinden.
Holding space houden
Heather Plett schrijft in haar boek ‘De Kunst van Holding Space – lessen in liefde, loslaten en leiderschap’ dat we holding space houden voor anderen “zonder hen het gevoel te geven ongeschikt te zijn, zonder iets voor hen te proberen op te lossen, en zonder te proberen invloed te hebben op de uitkomst. We openen ons hart, bieden onvoorwaardelijke steun en laten oordeel en controle los”. Zij noemt een aantal dingen die we kunnen doen om holding space te maken, die ik voor dit artikel langs loop en betrek op jouw rol als mediator om bovenstaande vraag te beantwoorden.
Tip 1. Sta hen toe om op hun eigen intuïtie en wijsheid te vertrouwen
Als mediator begeleid je beide partijen in het proces bij het vinden van een oplossing in hun conflict. Dat doe je volgens een bepaalde structuur en op basis van een aantal basisprincipes. Zo ben je meervoudig partijdig en niet alleen voor een van de partijen aanwezig. In de begeleiding ben je verder volgend en sluit je zo veel mogelijk aan bij hun natuurlijke wijze van omgang met elkaar – zolang die maar constructief is voor de voortgang van het proces en de gelijkwaardigheid van partijen niet in de weg staat.
Tip 2. Geef hen precies zoveel informatie als ze aankunnen
Als partijen in de emoties van een conflict zitten, is het lastig om veel informatie op te nemen of door de bomen het bos te zien. In principe is de structuur in mediation dan ook zo opgebouwd dat er stapsgewijs wordt gewerkt en er niet in een keer een overeenkomst met alle inhoud voor partijen ligt. Als zij het conflict als een groot probleem ervaren, help je hen om het probleem in de inventarisatiefase op te delen in kleinere onderdelen waarbij voor ieder onderdeel een oplossing gezocht kan gaan worden. Zo doseer je met hen wat er allemaal speelt en kunnen zij per onderdeel verder gaan verkennen.
Tip 3. Neem hun kracht niet weg
Als we voor anderen beslissingen gaan nemen omdat we denken dat zij dit zelf niet goed meer kunnen, dan kunnen ze zich nutteloos en incompetent voelen en/of worden ze uiteindelijk afhankelijk van ons. Een van de uitgangspunten in mediation is dat de partijen autonoom zijn en hun autonomie ook behouden. Als mediator zul je wellicht de neiging kunnen voelen om partijen een bepaalde kant op te willen krijgen of zij kunnen je om advies vragen, toch mag je in jouw positie formeel niet sturen. Je stimuleert hen dan ook in het blijven maken van eigen keuzes.
Tip 4. Houd je eigen ego erbuiten
Het is een valkuil om te geloven dat je als mediator succesvol bent als jij het conflict voor de cliënten hebt opgelost en dat het slecht op jou afstraalt als het niet gelukt is. Of dat je denkt dat het over jou gaat als een van de cliënten zijn boosheid op jou afreageert. Om cliënten echt te ondersteunen in hun proces, heb je je eigen ego erbuiten te houden en de ruimte creëren waar ze de kans krijgen om te leren om het zelf en met elkaar op te lossen.
Tip 5. Help hen zich veilig genoeg te voelen om fouten te maken
In een leerproces helpt het als iemand zich vrij voelt om fouten te mogen maken. Wanneer cliënten bijvoorbeeld oefenen met een andere wijze van communiceren en het heeft niet direct het gewenste effect, dan geef je cliënten de moed om risico’s te nemen en veerkracht om door te gaan als het niet meteen lukt door je te onthouden van oordeel en schuld en ze te vragen het nog eens op een andere manier te zeggen.
Tip 6. Geef begeleiding en hulp met bescheidenheid en bedachtzaamheid
Een geoefend holding space-houder weet wanneer hij even moet stoppen met begeleiden – namelijk als hij daarmee de ander het gevoel geeft incompetent te zijn – en wanneer hij het voorzichtig kan aanbieden – namelijk als iemand zich verloren voelt en niet meer weet wat te doen. Ook als mediator beweeg je in die dans met je cliënten en weet je door oefening het onderscheid te maken tussen wat wanneer nodig is. Denk dan bijvoorbeeld aan het bewaken van machtsverschillen tussen partijen.
Tip 7. Bied ruimte aan complexe emoties, waaronder angst, trauma, et cetera
Bij conflicten kunnen er heftige emoties spelen. Als mediator, weet je dat die emoties op kunnen komen en ben je bereid om die er zonder oordeel te laten zijn. Om dat te kunnen doen, is het wel van belang dat je ook je eigen emoties kent, vertrouwen voelt en niet het appèl voelt om de emoties van de ander te moeten oplossen. Je bent echter geen hulpverlener. Wanneer de emoties het proces te zeer in de weg gaan staan, kun je de desbetreffende cliënt voorstellen om er met een hulpverlener over te gaan praten.
Tip 8. Laat hen andere beslissingen nemen dan jij zou doen en andere ervaringen hebben
Holding space gaat over het respecteren dat iedereen anders is en erkennen dat verschillend zijn kan leiden tot het maken van andere keuzes. Als mediator check je de door partijen gekozen oplossing wel op duurzaamheid (is die juridisch houdbaar en overzien de partijen de effecten ervan op termijn?), maar daarbuiten laat je los hoe jij denkt dat het zou moeten vanuit je eigen ervaringen of wensen en respecteer je hun keuzes.
Holding space houden in mediation toch ook een kunst
Op basis van het bovenstaande kan ik concluderen dat holding space maken goed aansluit op de basis en de basisprincipes van mediation. Je zou kunnen zeggen dat je als mediator dan ook al holding space houdt. Wat mij echter raakte bij het vertalen van het boek ‘De Kunst van Holding Space’ was hoe we onbewust en onbedoeld toch iets anders doen dan we willen of denken te doen. En wat er op subtiel niveau nog meer meespeelt in het holding space proces. In die zin is het toch nog een kunst om de gelaagde facetten van holding space houden in mediation te kennen en te kunnen toepassen. Daarop zal ik ingaan in een volgend artikel.
Wil je nu al meer weten over de aspecten van Holding Space houden?
Lees dan het boek ‘De kunst van Holding Space – lessen in liefde, loslaten, en leiderschap’ van Heather Plett. In opdracht van Uitgeverij Het Noorderlicht heeft Mayke Smit dit samen met Pasha Elstak vertaald. Het is verkrijgbaar via: Holding space – lessen in liefde (hetnoorderlicht.com) of De kunst van Holding Space, Heather Plett | 9789083183640 | Boeken | bol.com
