Het strafrecht houdt de maatschappij bezig. Ook op social media zie je dit terug. ‘’Nederlandse rechters zijn veel te soft.’’ ‘’In het buitenland weten ze pas echt wat straffen is.’’ Dit zijn terugkerende reacties als de rechter ‘weer eens’ een taakstraf heeft uitgedeeld. Levenslang zou geen levenslang zijn, omdat de persoon in kwestie over een aantal jaar toch weer vrij zou kunnen komen. Ook strafrechtadvocaten worden soms vreemd aangekeken. ‘’Hoe kun je nu iemand verdedigen die honderd procent schuldig is?’’ Deze opvattingen wil ik graag kort belichten in deze blog.
Hogere straffen dan vroeger
Het strafrecht is verre van saai. Dit heb ik wel gemerkt in de periode dat ik zelf stage liep en intensief begeleid werd door een ervaren strafrechtadvocaat. Van mishandeling tot wietteelt en van fraude tot vernieling. Het strafrecht is spannend en biedt veel variatie. Toch is het in mijn ogen ook het rechtsgebied dat het vaakst onder de loep wordt genomen door de maatschappij. Zo zouden in Nederland de straffen veel te soft zijn. Toch is dit niet helemaal waar. Niet alleen wordt er veel hoger gestraft dan vroeger, ook wordt er hoog gestraft in vergelijking met andere Europese landen. Daarbij is het belangrijk dat er niet alleen wordt gekeken naar de opgelegde straf, maar ook naar de tijd die daadwerkelijk ‘’gezeten’’ moet worden. Dat is namelijk in heel Europa verschillend. Het is goed mogelijk dat je in Nederland met een lagere opgelegde gevangenisstraf langer in de gevangenis zit dan met een hogere opgelegde gevangenisstraf in het buitenland.
België en Duitsland
Ik neem hierbij de levenslange gevangenisstraf als voorbeeld en beperk me daarbij tot onze buurlanden. In België is het mogelijk om bij een levenslange gevangenisstraf na 15 jaar vrij te komen. Ook in Duitsland is het mogelijk om bij een levenslange gevangenisstraf vrij te komen. Hier wordt de situatie na 15 jaar opnieuw beoordeeld. In Engeland is het zelfs verplicht om levenslang op te leggen in het geval van moord, maar ook daar is niet uitgesloten dat de dader op vrije voeten kan komen. In deze landen is er dus uitzicht op invrijheidstelling. In Nederland is dit niet zo. Levenslang in Nederland is ook echt levenslang, en geen 20 of 30 jaar zoals sommige mensen denken. Nederland is daarmee een uitzondering in Europa. Een gevangenisstraf van 20 jaar in Nederland kan in de praktijk dus langer zijn dan een levenslange gevangenisstraf in België of Duitsland. Met dit voorbeeld wil ik laten zien dat het dus niet altijd fair is om te oordelen dat er in het buitenland strenger gestraft wordt, want een hoge opgelegde straf houdt niet automatisch in dat deze in de praktijk ook zo streng is.
Recht op rechtsbijstand
Een ander punt dat ik kort wil belichten in deze blog ziet toe op de vraag die veel strafrechtadvocaten krijgen, namelijk de vraag hoe je iemand kunt verdedigen waarvan je weet dat die schuldig is. Persoonlijk ben ik van mening dat iedereen recht heeft op rechtsbijstand en dus verdediging. Dit staat ook vastgelegd in artikel 18 van de Grondwet. Iemand vrij pleiten is niet altijd de taak van een advocaat. Het gaat er vooral om dat de belangen van de cliënt zo goed mogelijk worden behartigd en dat artikel 18 van de Grondwet wordt gewaarborgd. Dit hoeft dus niet altijd te betekenen dat iemand vrij wordt gesproken. Een advocaat is er bijvoorbeeld ook om ervoor te zorgen dat er een straf wordt opgelegd die rechtvaardig is. Dit heb ook gezien tijdens mijn stageperiode. Er worden wel eens straffen geëist tegen verdachten die met het oog op bijkomende omstandigheden niet helemaal rechtvaardig zijn. Dit kan bijvoorbeeld te maken hebben met de persoonlijke omstandigheden van verdachte of een vastgesteld feitencomplex dat (licht) afwijkt van wat er daadwerkelijk gebeurd is. Het is aan een advocaat om dit niet onbelicht te laten. De opvatting dat een strafrechtadvocaat vaak ‘boeven’ probeert vrij te krijgen is in mijn ogen dan ook onjuist en schept een verkeerd beeld van de strafrechtadvocatuur.
