Een onderneming creëert een flexibele schil om continuïteit van dienstverlening aan de cliënten te waarborgen. In mindere tijden kun je het werk wel af met de vaste kern. In een aantrekkende economie zul je als organisatie een beroep doen op de flexibele schil. Je wil je cliënten immers niet teleurstellen en hen bij tijdelijk toegenomen vraag juist goed blijven bedienen. Zeker ook op het moment dat het onduidelijk is of deze toename van vraag structureel is. Uit kostenoogpunt creëert de onderneming op dat moment liever geen vaste functies.
Het meest voor de hand liggende voorbeeld van een juridische organisatie met flexibele schil is een bedrijfsjuridische afdeling. Bij ad hoc toenemende bedrijfsof overnameactiviteit zal extra interne juridische ondersteuning nodig zijn. Hier is vooral behoefte aan flexibel inzetbare arbeid wanneer vooralsnog onduidelijk is wanneer die vraag naar juridische ondersteuning zal opkomen en of deze langdurig zal zijn.
Wij zien echter in onze praktijk dat ook steeds meer advocatenkantoren werken met een flexibele schil. Wanneer het beschikbare team van advocaten in vast dienstverband het werk niet kan verzetten is er behoefte aan tijdelijke en flexibele arbeidskracht. Dit zijn niet alleen de kleinere kantoren, zoals je wellicht zou verwachten. Ook grote, gerenommeerde kantoren creëren een flexibele schil. Deze kantoren willen graag beschikken over een team juristen die flexibel en ad hoc inzetbaar zijn wanneer de hoeveelheid werk op kantoor daarom vraagt. Liefst advocaten waarmee men eerder heeft gewerkt en die men met vertrouwen laat werken op de dossiers van vaste cliënten. Advocaten waarvan men de kwaliteit van de dienstverlening kent.
Een flexibele schil wordt gevormd door zelfstandig gevestigde juristen met meestal meerjarige en specialistische werkervaring. Deze juristen maken een bewuste keuze om niet in vast dienstverband maar als zelfstandige werkzaam te zijn. Dit zijn veel vrouwen met een carrière binnen de advocatuur die bijvoorbeeld kiezen voor een zorgtaak thuis, maar tegelijkertijd inhoudelijk op niveau werkzaam willen blijven. Ook zijn er veel mannelijke juristen die een bewuste keuze maken voor flexibiliteit en variëteit van werkzaamheden. Vanzelfsprekend is van evident belang bij een juridische flexibele schil dat de kwaliteit van de betreffende jurist hoog is. Een advocatenkantoor loopt het risico van een ontevreden cliënt bij ondermaatse dienstverlening. Een bedrijf kan zich bij de inzet van diensten door een flexibel inzetbare jurist geen fouten permitteren. Juridische fouten zijn doorgaans kostbaar of kunnen leiden tot grote gevolgen voor de bedrijfsvoering van de onderneming.
Een juridische flexibele schil zal dus als eerste aan een hele belangrijke voorwaarde moeten voldoen: de schil zal moeten bestaan uit gekwalificeerde juristen die aantoonbaar in staat zijn hoogwaardige dienstverlening te verrichten. En uit mensen met wie men liefst al eerder heeft gewerkt. De toekomst van de juridische flexibele schil zal dan ook sterk afhankelijk zijn van de kwaliteit die men kiest en die beschikbaar is.
De vraag dient zich vervolgens aan of de flexibele schil ook in rustiger vaarwater van de wereldeconomie zal blijven bestaan. Om deze vraag te kunnen beantwoorden dient een tweede aspect van de flexibilisering te worden beschouwd. De flexibilisering of het Nieuwe Werken is een trend die voor een belangrijk deel het resultaat is van de wensen en voorkeuren van de juristen zelf. Werktijd of zelfs verdiensten worden ingeruild tegen vrije tijd of tijd om jezelf verder te ontwikkelen, op welk gebied dan ook. Of bijvoorbeeld om een eigen onderneming op te starten. Wanneer tweeverdieners ieder drie of vier dagen werken is er meer tijd over om de rest van de week in te vullen naar eigen inzicht en behoefte. Deze nieuwe, persoonlijke afwegingen van niet alleen de generatie Y‐juristen maar ook de generatie juristen die nu al wat verder in hun carrière zijn, hebben geleid tot een ander aanbod van juridisch werk. Logistieke faciliteiten worden ingericht op het toenemende aantal zzp‐ers. Er bestaan al kantoorruimtes met catering waar zelfstandigen wireless kunnen werken, gelijkgestemden kunnen ontmoeten, ideeën kunnen uitwisselen of zelfs besprekingen kunnen houden in daarvoor apart te reserveren vergaderkamers. Dit veranderde aanbod van kwalitatief hoogstaande arbeid heeft onontkoombaar geleid en zal nog verder leiden tot een aanpassing aan de kant van de organisatie die de juridische dienst nodig heeft. In het ten tijde van het schrijven van dit stuk concept regeerakkoord staat het voornemen van de overheid niet alleen in te spelen op flexibilisering van arbeid, maar deze verdergaand te stimuleren. Grote commerciële organisaties zoals Microsoft en KPN hebben zich ook al vergaand aangepast aan deze nieuwe vorm van werken. Het is immers voor hen ook kostenbesparend. Het antwoord op de gestelde vraag dient zich aan. De flexibele schil is een blijvend fenomeen.
Opvallend is eigenlijk dat deze trend zich heeft ingezet en doorgezet ten tijde van de recessie, de crisis. Dan lijkt het gerechtvaardigd te verwachten dat in tijden van economische voorspoed individuele werknemers eerder nog sterker zullen voelen voor flexibiliteit dan voor een terugkeer naar een vast dienstverband. Dus het aanbod aan juridisch personeel zal veranderen. En zolang ondernemingen op zoek zullen blijven naar een hoge kwaliteit van juridische dienstverlening zullen zij dus ook zeker hun toevlucht moeten zoeken in de flexibele schil.
Koen Hemmes
Legal People Executive Search Consultancy
Oktober 2010
