Joost Wasser is advocaat bij Holla, waar hij zich met strafrecht en arbeidsrecht bezighoudt. Onlangs publiceerde hij de dichtbundel Schraal volk.
Schraal volk is uw tweede debuut, lezen wij. Hoe zit dat?
Mijn eerste bundel kwam uit toen ik achttien was. De tweede bundel liet tweeënveertig jaar op zich wachten. De aanduiding ‘tweede debuut’ komt van mijn uitgever en is eigenlijk wel juist: in de lange tussentijd is het op dit gebied stil geweest.
Is de persoon over wie de gedichten gaan – een reiziger die afstand neemt van stadse oppervlakkigheid − een alter ego van u?
Aristoteles zei al: twijfel is de bron van alle kennis. De bundel, die eigenlijk ook een verhaal vertelt, is geen maatschappijkritisch manifest, maar een zoektocht naar twijfel en diepgang. Oppervlakkigheid en de overtuiging van het eigen gelijk, een claim op de enige waarheid, liggen vaak dicht bij elkaar. Ik geloof daar niet in. Vroeger als officier van justitie, maar de laatste tweeëntwintig jaar als advocaat heb ik maar al te vaak meegemaakt dat er niet één waarheid is en dat niemand aanspraak kan maken op de enige waarheid. Ik denk dat veel advocaten dat in hun hart kunnen onderschrijven.
Komt u in de dagelijkse praktijk wel eens mensen tegen die u tot dichten inspireren? Cliënten, collega’s, leden van de rechterlijke macht?
Niet zozeer mensen als wel omstandigheden en hoe star de correctie daar vaak op is. Bij reacties op normschendingen worden vaak doelredeneringen gebruikt en wordt door het opleggen van bestuurlijke boetes of het optreden van het Openbaar Ministerie nog al eens te routineus, sjabloonmatig gereageerd. Naar mijn mening zou meer nuance, individualisering, en minder machtsvertoon soms wel op zijn plaats zijn. Dat is geen pleidooi voor een ‘softe’ reactie, maar wel voor ‘begrepen’ en daardoor effectieve reacties op normschendingen.
Voormalig Nationale Ombudsman Alex Brenninkmeijer schreef eind 2013 al onder de titel De sanctiestaat doet onrecht aan zijn burgers dat de meeste mensen deugen en zich aan de wet houden. Door straffe sanctiestelsels komt de verhouding tussen burger en overheid onder druk te staan en wordt genegeerd dat de meeste mensen deugen en welwillend staan tegenover de overheid, als die zich maar redelijk opstelt.
Is er poëzie te vinden in Nederlandse wetten?
Als ‘poëzie’ synoniem is voor ‘moeilijk leesbaar’, dan kent de Nederlandse wetgeving heel veel poëzie. Voor het overige kom ik weinig poëtische stijlfiguren in de wet tegen, maar dat is ook niet het doel daarvan.
Als u het voor het zeggen had dan…?
Dan zou ik zorgen dat het recht betaalbaar blijft en binnen redelijke termijn kan worden verkregen. Het belang van goede rechtspraak kan niet worden onderschat. Niet omdat de rechter altijd gelijk heeft, maar wel omdat we hebben afgesproken dat hij degene is die bij geschillen de knopen doorhakt. Dan moet je ook wel zorgen dat mensen hun geschil aan de rechter kunnen voorleggen en dat de rechter deze opdracht ook binnen redelijke tijd kan waarmaken. Hoge griffierechten, afbraak van financiering van rechtsbijstand en lange wachttijden dragen daaraan niet bij.
Wat is het hoogtepunt in uw juridische carrière?
Zou ik zo niet weten. Ik hoop dat het hoogtepunt niet al achter me ligt.
Wie of wat is in uw juridisch bestaan uw bron van inspiratie?
Hoewel strafrechtelijk afgestudeerd, werd ik gegrepen door Herman Schoordijk, mijn hoogleraar burgerlijk recht. Hoe hij kon praten over het recht, wetsuitleg en de functie van het recht in de samenleving: heel inspirerend.
Wat is uw favoriete arrest?
Mijn favoriete arrest is het Melk en Water-arrest uit 1916 (HR 14 februari 1916, NJ 1916/681). Dat arrest maakt duidelijk, dat niet elke overtreding straf behoeft en dat zonder schuld geen straf past. De Hoge Raad: “dat toch niets, bepaaldelijk niet de geschiedenis van het Wetb. van Strafr., er toe dwingt om aan te nemen, dat bij het niet-vermelden van schuld als element in de omschrijving van een strafbaar feit, in het bijzonder van een overtreding, onze wetgever het stelsel huldigt, dat bij gebleken afwezigheid van alle schuld niettemin strafbaarheid zou moeten worden aangenomen, tenzij er een grond tot uitsluiting daarvan in de wet mocht zijn aangewezen.” Dat is toch bijna poëzie?
Welke juridische website raadpleegt u vaak?
Rechtsorde vind ik prettig.
Welk boek las u het laatst?
Een boek van al weer een paar jaar oud: Sapiens van Yuval Noah Harari. Een boeiend boek over de ontwikkeling van de mens en de menselijke samenleving.
Met wie zou u een gevangeniscel willen delen?
Met niemand. Ik ben nogal gesteld op mijn privacy.
