Het is belangrijk te beseffen dat recht en taal sterk met elkaar verbonden zijn. Zoals mensen niet kunnen leven zonder zuurstof, zo kan het recht niet bestaan zonder taal. De wetgever legt wetten vast, de rechter past deze toe en de goede burger conformeert zich hieraan. Hun gemene deler: taal. Hoe leg je immers wetten vast zonder taal? Hoe past een rechter wetten toe zonder taal? En hoe weet een burger wat het geldende recht is zonder taal? Dit lukt simpelweg niet. Probeer iemand maar eens wat uit te leggen zonder hierbij woorden te gebruiken. De lezer die denkt te kunnen uitbeelden miskent dat ook uitbeelden een vorm van taal is, weliswaar een non-verbale. Goed, tot dusver kunnen wij concluderen dat wij taal nodig hebben voor het bestaan van het recht. Dit verklaart echter niet waarom wij moeilijke taal zouden gebruiken in plaats van makkelijke.
Waarom makkelijk doen als het ook moeilijk kan?
Probeer eens te bedenken hoe jij als lezer de strafbaarstelling van stelen zou formuleren. Echt, stop even met lezen en bedenk welke woorden jij zou gebruiken om in de wet in één zin te formuleren dat je niet mag stelen. Kwam jij (in grote mate) tot een van de volgende formuleringen? ‘Het is verboden te stelen’ of ’Stelen is verboden’. Gefeliciteerd, jij hebt stelen juridisch strafbaar gesteld zonder hierbij de begrijpelijkheid uit het oog te verliezen. Of toch niet? Het ligt genuanceerder. Werp eens een blik op de daadwerkelijke strafbaarstelling van stelen: “Hij die enig goed dat geheel of ten dele aan een ander toebehoort wegneemt, met het oogmerk om het zich wederrechtelijk toe te eigenen, wordt, als schuldig aan diefstal, gestraft met de gevangenisstraf van ten hoogste vier jaren of geldboete van de vierde categorie.” Ja, dag! Waarom zouden wij deze cryptisch aandoende formulering verkiezen boven de door jou plat uitgedrukte en veel beter te begrijpen formulering? Dit heeft alles te maken met juridische kwalificatie.
Juridische kwalificatie
In het recht ontkom je er niet aan om juridische kwalificaties te hebben. Zodra wij de strafbaarstelling van diefstal ontleden, begrijp jij wat ik hiermee bedoel. ‘Toebehoort’, ‘oogmerk’, ‘wederrechtelijk’, ‘schuldig’, ‘diefstal’, ‘toe-eigenen’, ‘gevangenisstraf’ en ‘geldboete’ zijn allemaal (juridische) kwalificaties. Zij vatten een bepaald strafrechtelijk concept in één woord en hebben een specifieke bestaansreden. Indien wij bijvoorbeeld ‘oogmerk’ en ‘wederrechtelijk’ niet in deze formulering hebben staan, dan zou jij geacht worden strafbaar te handelen als jij per ongeluk uit een café loopt met de tas van jouw buurman in plaats van jouw eigen. Intuïtief voel jij al aan dat dit eigenlijk geen stelen constitueert, aangezien jij jouw eigen tas bedoelde te pakken. Toevallig had jouw buurman dezelfde en miskende jij zijn tas voor de jouwe. Dezelfde soort redenering gaat op voor de andere kwalificaties. Bekijk nu jouw (mogelijk) eigen formulering nog eens: ‘stelen is verboden’. Zou dit de daadwerkelijke strafbaarstelling van diefstal zijn dan zouden wij met veel vragen blijven zitten. Wat valt onder stelen? Zijn hierop uitzonderingen en, zo ja, wat zijn deze? Wat kan er met mij gebeuren als ik het tóch doe? Juist om deze onduidelijkheid weg te nemen hebben wij juridische kwalificaties in het leven geroepen. Zij minimaliseren ambiguïteiten en formuleren zo concreet en specifiek mogelijk wat de wetsbepaling in kwestie moet betekenen.
Ik hoop dat jij na het lezen van dit artikel in ieder geval meer begrip hebt voor een jurist die zich complex uitdrukt: hij heeft hier vaak juridisch gezien gegronde reden voor.
