Om ervoor te zorgen dat iedereen op rechtvaardige wijze belasting betaalt, verzamelt de Belastingdienst op allerlei manieren informatie van belastingplichtigen. Hij zet zelfs Sherlock Holmes-achtige figuren in. Dat zijn anonieme, betaalde tipgevers. Mag dat wel?
Terwijl wij meestal keurig belasting betalen, houden sommige burgers hun geld via kunstmatige constructies uit het zicht van de Belastingdienst. Zij betalen in strijd met de wet geen belasting (belastingontduiking) door bijvoorbeeld spaarrekeningen bij buitenlandse banken niet te melden (zwartsparen). En daar verschijnen tipgevers op het toneel, zulks blijkt uit het voorbeeld van de welbekende Tipgeverszaak.
De Tipgeverszaak betrof een overeenkomst die de fiscus sloot met een anonieme, betaalde tipgever. De tipgever bezat informatie over Nederlandse belastingplichtigen die belasting ontdoken via spaarrekeningen bij Luxemburgse banken. Op basis van die informatie legde de Belastingdienst boetes op aan een belastingplichtige. Bovendien weigerde zij de identiteit van de tipgever vrij te geven. De belastingplichtige was het daar niet mee eens en stapte uiteindelijk naar de rechter met de vraag of de Belastingdienst wel anonieme, betaalde tipgevers mag inzetten.
De zaak ging met name over artikel 8:29 en 8:31 Awb. De Hoge Raad legde deze twee regels als volgt uit. Volgens artikel 8:29 Awb kan de Belastingdienst vanwege gewichtige redenen weigeren om de identiteit van de tipgever vrij te geven. Vervolgens bepaalt artikel 8:31 Awb dat de rechter aan die weigering de gevolgen kan verbinden die hem geraden voorkomen. Daarbij dient hij alle omstandigheden van het geval in acht te nemen, in het bijzonder het belang van de anonimiteit van de tipgever voor de waarheidsvinding. In dit specifieke geval was bijvoorbeeld van belang dat de inlichtingen van de tipgever betrouwbaar waren. Hij had immers een verklaring afgelegd bij de notaris en de aangeleverde informatie had in ruim 93% van de gevallen al geleid tot een terechte belastingaanslag. Bovendien was in geen geval komen vast te staan dat de informatie onjuist was. Overigens besliste de Hoge Raad wel dat de Belastingdienst in geen geval mag handelen op een wijze die zodanig indruist tegen hetgeen van een redelijk handelende overheid mag worden verwacht, dat zij de inlichtingen van de tipgever niet mag gebruiken.
Natuurlijk overdrijf ik ietwat als ik stel dat bij Sherlock Holmes op het ogenblik wellicht een dossier op tafel ligt met onze naam erop. Maar het blijft spannend, want na de Tipgeverszaak is bijna alles mogelijk bij de Belastingdienst.
