Hoe zijn dit exemplaar van de Code Pénal en de eerste drukken van de Bulletins des Lois uit 1813 in Nederland terechtgekomen? En wie was voor u eigenaar?
Ik heb deze exemplaren van de familie Lingbeek gekregen. Zij hadden ze geërfd van de oom van Simon Lingbeek, genaamd J. Lingbeek, die griffier was geweest. En deze griffier had – zo bleek later – deze stukken in 1944 gevonden. Zij werden verloren gewaand als ‘prooi der vlammen’ door de bombardementen in de Tweede Wereldoorlog.
Het zijn ongeveer 25 Bulletin des Lois van Napoléon, waarbij elk bulletin daags na aanvaarding is gedateerd op datum van ontvangst door de griffier van het toenmalig hoogste rechtscollege, het Keizerlijke Hooggerechtshof te Den Haag. Kun je het je voorstellen? De handtekening van Napoléon was er net onder gezet, vers van de drukpers, in de koets vanuit Frankrijk, het eerste exemplaar in Nederland!
Ook deze Code Pénal is bijzonder. In de Code Pénal staat de naam Bordes geschreven en dat was de eerste procureur-generaal in Nederland, mr. T.C. de Bordes. Het heeft hem toebehoord. Ze hebben jarenlang tentoongesteld op mijn bespreektafel gelegen. Tot mijn nieuwsgierigheid het eindelijk won van de drukte. Ik ging op onderzoek uit en toen bleek de herkomst en daarmee het buitengewoon unieke karakter van deze Bulletins en deze Code Pénal.
Waarom heeft u deze stukken van de familie Lingbeek gekregen?
Uit dankbaarheid voor mijn bijzondere bijstand voor een jong knulletje, dat het leven niet mee had. Mede dankzij Simon Lingbeek, zijn vrouw en hun dochter – die hem ad hoc opnamen in hun gezin –, kreeg hij vervolgens zijn leven weer op de rails. Hij maakte mooie vordering en inspireerde hiertoe ook leeftijdsgenoten. In zijn goedheid lag alleen ook zijn noodlot. Hij nam een klein jongetje in bescherming dat betrokken was in een vechtpartij met twee oudere jongens. Hij heeft dit daags daarna met zijn leven moeten bekopen. Hij was zestien jaar oud. Dat laat je nooit meer los.
Waarom heeft u besloten deze stukken aan de PG van de Hoge Raad te geven?
Zodra ik meer over hun herkomst wist, voelde ik gewoon dat de exemplaren een grotere bestemming hadden dan dat ze alleen door mij zouden worden gekoesterd. Ik belde Simon en hij was het helemaal eens met mijn beslissing; Ze horen thuis bij de Hoge Raad en het parket van de Procureur-Generaal.
PG Jos Silvis is ook nog eens een oude bekende van u…
Ja, dat is ook de reden dat ik hem heb gevraagd om de stukken in ontvangst te nemen. Ik werkte tijdens mijn rechtenstudie fulltime als griffier bij de sector strafrecht van de rechtbank in Rotterdam, ook samen met mr. Silvis. Hij was een zeer integer rechter, die geen onderscheid maakte naar rangen of standen, iedereen respectvol bejegende, ook verdachten. Ik werkte heel graag samen met hem en heb veel van hem geleerd.
Zijn er elementen uit de Code Pénal waarvan u denkt: zaten die ook maar in ons Wetboek van Strafrecht?
Het lijkt mij geen verstandig idee om de lijfstraffen van weleer weer in te voeren. Treffend is wel hoe rechtsgeleerden tweehonderd jaar geleden al het inzicht codificeerden dat je het rechterlijke oordeel niet aan banden moet leggen. Recht is geen stempelmachine. Daarmee sprak uit de Code Pénal meer vertrouwen in de Trias Politica dan sommige politici van nu laten blijken met hun populistische geroeptoeter. Vertrouwen komt te voet en gaat te paard.
Als u het voor het zeggen had…
Dan zeg ik: ‘Een betere wereld begint bij jezelf’.
Wat is niet over u bekend, wat wel interessant is?
Ik verkoos het recht boven de kunstacademie.
Welk boek las u het laatst?
Er ligt altijd wel een detective open op de bank. Nu verdiep ik mij in de grondslagen van de Corporate Governance. Dat geeft ontzettend interessante inzichten en ik kan deze verdieping ook echt aanbevelen aan advocaten voor hun praktijkvoering. Inzicht hierin brengt meer dan toezicht. Zo worden de gedragsregels en alle ordevoorschriften nu vaak nog als bijproduct gezien en vooral als lastig ervaren. Dit komt wellicht doordat de regels gedirigeerd zijn met het oog op de belangen van de rechtzoekende. Vanuit de optiek van een breder Corporate Governance bezien, zijn ze juist mede beschermend voor de advocaat én dienstbaar aan een evenwichtige beroepsethiek en aan een toekomstbestendige ondernemingsvisie.
Wat staat er bovenaan op uw bucketlist?
Ik zou eigenlijk nog wel graag in het buitenland willen werken. Daar waar je nog wezenlijk het verschil kunt maken. Niet in een metropool, maar in een meer natuurlijke omgeving waar het bij voorkeur warm is.
Mocht u ooit in een cel belanden, met welke beroemdheid zou u dan de dagen willen doorbrengen?
Dat heb ik al eens gedaan, vijf dagen in de PI Almere Binnen. Gelukkig proef zittend – voor het testen van de organisatie en alle protocollen –, maar toch viel mij dat zwaarder dan gedacht. Als het moet, dan zou ik deze dagen graag doorbrengen met Barack Obama. Toen als jonge visionair of nu terugblikkend op zijn presidentschap. Voor mij draagt hij alles in zich wat een charismatisch leider onderscheidt. Visie, verantwoordelijkheid, integriteit en vertrouwen, met oog voor de medemens en met een menselijk gezicht. En dat vooral dan ook met een goede dosis reflectievermogen en humor. Goed leiden doet goed volgen. Hopelijk geeft dat dan een beetje af.
