Mendlik versus Tegenlicht: ‘Onorthodoxe maatregelen nodig’

Delen:

Beeld bij mendlik
Foto: Pixabay

Het plan om doorlooptijden in de rechtspraak te verkorten stuit op verzet van 34 rechters die zich profileren als de Tegenlicht-groep. Volgens deze rechters getuigen de voorstellen van de ‘Projectgroep Doorlooptijden’ van gebrek aan rechtsstatelijk inzicht en ook vinden ze dat de projectgroep de achterstanden overdrijft. Dat blijkt uit een brief van de Tegenlicht-rechters aan de Raad voor de rechtspraak die op het intranet van de Rechtspraak geplaatst en door de redactie van NRC is ingezien.

Julia Mendlik - Rechtbank Midden Nederland
Julia Mendlik (Raad voor de rechtspraak)

Voorzitter Julia Mendlik van de projectgroep bestrijdt met nadruk dat de achterstanden overdreven worden. “De samenleving verlangt van ons dat rechtzoekenden eerder weten waar ze in hun zaak aan toe zijn,” zegt Mendlik tegen de redactie van Mr. “Klantwaarderingsonderzoeken hebben dat keer op keer bevestigd.” Volgens Mendlik zijn nu onorthodoxe maatregelen nodig.

Mondeling uitspraak

Het plan, goedgekeurd door de landelijke vergadering van presidenten van gerechten, stelt voor om rechters flexibel in te zetten, meer gepensioneerde of plaatsvervangende rechters tijdelijk in te zetten, vaker zaken buiten zitting af te doen, of enkelvoudig (met één rechter) en vaker meteen op zitting mondeling uitspraak te doen.

Volgens de kritische rechters had het plan nooit in de landelijke media gepresenteerd mogen worden voordat er intern draagvlak voor was gevonden. ‘Tegenlicht’ vreest dat de maatregelen ten koste gaan van de toepassing van kwaliteitsstandaarden. De kritische rechters vinden dat het probleem alleen kan worden opgelost door te investeren in het opleiden van nieuwe rechters.

Competentie van de rechter

Ze merken verder op dat veel maatregelen nooit door de projectgroep Doorlooptijden genomen kunnen of mogen worden, vooral omdat de uitvoering ervan veelal tot de competentie van de rechter zelf behoort. „Als een rechtzoekende een zitting wenst, zal aan die wens gevolg moeten worden gegeven.” Ook zien zij weinig in apart op te leiden plaatsvervangers met aanstellingen van bijvoorbeeld drie jaar. “Dat kan leiden tot uitholling van het ambt.”

Julia Mendlik zegt dat het verkorten van de doorlooptijden wel degelijk een prioriteit moet zijn voor Nederlandse rechters. “Mensen die in een rechtszaak zijn verwikkeld, kunnen pas weer verder met hun leven als er een uitspraak is. Dat duurt nu te vaak te lang.” Ze stelt dat het plan om doorlooptijden structureel aan te pakken de steun heeft van alle gerechtsbesturen. “Het was het sluitstuk van een intensief traject waarin veel collega’s uit het hele land, ook niet-bestuurders, haalbare doorlooptijden hebben gedefinieerd.”

Draagvlak

Over het creëren van draagvlak zegt ze dat de plannen zijn besproken met alle gerechten en met de Centrale Ondernemingsraad, het college van afgevaardigden en de Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak (NVvR). “Alle inhoudelijke vakoverleggen hebben meegedacht met de plannen. De presidenten hebben het rapport mede daarom eind oktober bestuurlijk vastgesteld.” De komende maanden worden benut om de plannen verder uit te werken.

Over het verwijt dat de maatregelen ten koste gaan van kwaliteitsstandaarden zegt Mendlik: “Voor het wegwerken van achterstanden moeten onorthodoxe maatregelen worden ingezet, simpelweg omdat het met de huidige capaciteit niet kan. Denk aan de extra inzet van juristen om uitspraken te schrijven en het uitbreiden van de inzet van rechter-plaatsvervangers of tijdelijke inzet van gepensioneerde rechters die nog geen 70 jaar oud zijn. In de standaarden is bijvoorbeeld opgenomen dat rechters-plaatsvervanger als onderdeel van een kamer van drie rechters worden ingezet. Maar met de juiste deskundigheid kunnen zij tijdelijk voor een bepaalde stroom zaken worden ingezet zonder dat het fundament van de standaarden wordt aangetast.”

Nieuwe rechters

Dat de Tegenlicht-rechters een lans breken voor het opleiden van meer nieuwe rechters is volgens Mendlik onnodig. “Er wordt al jaren ingezet op investeren in de opleiding van rechters.” In 2017 (116) en 2018 (60) werden in totaal 176 nieuwe rechters aangenomen, en dit jaar alweer 75.”

Deze nieuwe lichting heeft volgens Mendlik een positief effect. “Het duurt wel 1,5 tot 4 jaar voordat de opleiding van een rechter is afgerond en het vraagt ook begeleiding van bestaande rechters. We moeten alle vaste rechters wel goed blijven opleiden en oog houden voor kwaliteit. We kunnen niet veel meer rechters opleiden per jaar dan we nu al doen. Dat is juist de reden dat we ook aan andere mogelijkheden moeten denken.”

Zaken versnellen

En dat de projectgroep de maatregelen helemaal niet kan nemen, omdat die tot de competentie van de rechter behoren? Mendlik: “Maar de projectgroep bestaat uit veel rechters, van wie ik er zelf een ben. Zij zullen samen met zoveel mogelijk collega’s de plannen verder uitwerken en de wenselijke stappen zetten.” Ze wijst erop dat in het rapport van de projectgroep veel ideeën worden benoemd om zaken te versnellen. “Dat zijn bijna allemaal vormen van rechtspraak die al ergens zijn uitgeprobeerd en waarvan we hopen dat die meer worden gedeeld en ingezet in andere gerechten.”

Lees meer over:

Delen:

Het belangrijkste nieuws wekelijks in uw inbox?

Abonneer u op de Mr. nieuwsbrief: elke dinsdag rond de lunch een update van het nieuws van de afgelopen week, de laatste loopbaanwijzigingen en de recentste vacatures. Meld u direct aan en ontvang elke dinsdag de Mr. nieuwsbrief.

Scroll naar boven